Κοσμικό βαλς

 

Γράφει η Κυριακή Γανίτη(Dominica Amat)

    Τον κύριο Στέφανο Παπαδόπουλο τυγχάνει να τον ''γνωρίζω'' μέσα από δύο παιδικά του βιβλία τα οποία έχω διαβάσει καί τον εκτιμώ βαθύτατα ως συγγραφέα,τόσο για τον τρόπο που προσεγγίζει τα έργα του,όσο καί από το ήθος καί τον σεβασμό,που τα διακρίνει,ως προς το κοινό στο οποίο απευθύνεται. Σήμερα μου δόθηκε η ευκαιρία να διαβάσω καί να σας παρουσιάσω μέσα από το blog μου το πρώτο του μυθιστόρημα που απευθύνεται σε ενήλικες. Ο λόγος για το βιβλίο του με τίτλο ''Κοσμικό βαλς'' που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Δερέ. Ξέροντας το ύφος της γραφής του,ήμουν θετικά προσκείμενη στο τι επρόκειτο να διαβάσω κι ανυπομονούσα να το κάνω. Ευχόμουν μόνο να μην διαψευστώ... Έτσι,αφέθηκα να ''χαθώ'' σε αυτό το νοερό ταξίδι της ψυχής...

   Ο συγγραφέας έχει έναν δικό του τρόπο γραφής που τον χαρακτηρίζει. Παράλληλα με τον ψυχαγωγικό χαρακτήρα των κειμένων του,υπάρχει καί το διδακτικό στοιχείο που δίνει τροφή για σκέψη καί για ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας. Τα κείμενά του μπορώ να τα χαρακτηρίσω ως βαθειά ουσιαστικά κι όχι επιφανειακά. Εμβαθύνει στο νόημα. Στο ''είναι'' κι όχι στο ''φαίνεσθαι''. Δεν τον απασχολεί να γράψει ένα βιβλίο απλά για να δηλώσει συγγραφέας καί να λάβει τα εύσημα. Νοιάζεται αληθινά για το αναγνωστικό κοινό. Επιθυμεί να προσφέρει έργα που βοηθούν όλους κι όλες ανεξαρτήτως ηλικίας καί φύλου. Δίνει τα πάντα στις πραγματικές τους διαστάσεις,χωρίς όμως να γίνεται σκληρός,ή,αυστηρός κι απρόσιτος. Τουλάχιστον ως αναγνώστρια εγώ αυτό αντιλαμβάνομαι...

    ''Κοσμικό βαλς'' ο τίτλος του βιβλίου καί δεν σας το κρύβω πως ήθελα να δώ μέσα από αυτόν. Ναι,καλά ακούσατε. Ένιωθα πως έπρεπε να μπώ κι εγώ με την σειρά μου μέσα στο βιβλίο καί να ''χορέψω'' αυτό το βαλς. Πιστεύω πως υπάρχει μία αλληγορία πίσω από τον τίτλο. Ο χορός ενώνει ανθρώπους άγνωστους μεταξύ τους κάτω από μία όμορφη μελωδία καί ξεχνάνε αντιπαλότητες,διαφωνίες,φυλετικές διακρίσεις κι ό,τι άλλο τους χωρίζει. Το επίθετο ''κοσμικό'' ίσως έρχεται να τονίσει αυτό. Το πως ενωμένοι/ες όλοι κι όλες μπορούμε να ατενίσουμε με αισιοδοξία το αύριο. Για να μην παρεξηγηθώ,όλα αυτά είναι δικές μου σκέψεις καί εικασίες. Κάθε αναγνώστης/στρια προσεγγίζει με άλλον τρόπο ένα βιβλίο.

   Το βιβλίο είναι ένα καλογραμμένο καί μεστό κοινωνικό -ίσως καί δυστοπικό- μυθιστόρημα που το διακρίνει μία φανερή φιλοσοφική διάθεση όσον αφορά την ηθική. Η υπόθεσή του αναπτύσσεται σε 262 σελίδες γεμάτες νόημα. 262 σελίδες όπου κάθε ''κόμμα'' καί ''τελεία'' δηλώνουν κάτι. Ποτέ κάτι λιγότερο,ποτέ κάτι περισσότερο. Είχα την αίσθηση πως ο συγγραφέας κατέγραφε πάνω στον χαρτί μία ιστορία με λεπτούς,χειρουργικούς χειρισμούς. Δεν επιτρέπει στον εαυτό του να παρεκκλίνει από τον σκοπό του. Έχει εστιάσει την προσοχή του σε αυτόν καί τίποτα δεν δύναται να τον ''αποπλανήσει''. Η λιτότητα καί η καθαρότητα του λόγου του συγγραφέα πετυχαίνει να έχουμε στα χέρια μας ένα κείμενο ευανάγνωστο καί προσιτό. Ένα κείμενο που διαβάζεται με τον ίδιο ζήλο καί προσοχή από την αρχή έως καί το τέλος. Με επιπλέον θετικά τους γρήγορους,ρεαλιστικούς διαλόγους,τη συνεχόμενη δράση καί την εναλλαγή των σκηνών. Ευτυχώς,παραλείπονται οι βερμπαλισμοί καί οι πομπώδεις εκφράσεις που θα μείωναν σε αξία το κείμενο.

   Είπα πως η φιλοσοφική εσάνς είναι διάχυτη μέσα στο κείμενο. Εδώ,θα ήθελα να ξεκαθαρίσω κάτι. Δεν πρόκειται για ακαδημαϊκούς φιλοσοφικούς όρους καί στοχασμούς αλλά ο τρόπος με τον οποίο αναδεικνύεται το ζήτημα της ηθικής από μεριάς του συγγραφέα μέσω των ηρώων του. Χάρη σε όλους κι όλες θα δούμε το ζήτημα της ηθικής από πολλές μεριές. Θα δούμε τον τρόπο με τον οποίο έρχεται αντιμέτωπη με όλα τα κακώς κείμενα. Θα μας μιλήσει για έννοιες αντιφατικές. Έννοιες όπως είναι η ανάγκη για παγκόσμια ειρήνη,η ισότητα ανάμεσα στα φύλα,η αποδοχή της διαφορετικότητας,η αξιοκρατία,η αξιοπρέπεια ,η διαφύλξη των ιδανικών καί των ηθών κ.α. έως την αλαζονεία,την προδοσία,τη μισαλλοδοξία,την βία καί εντέλει τον θάνατο. 

   Οι ήρωες του βιβλίου είναι ένα καίριο κομμάτι αυτού καί θα ήταν μεγάλη μου παράλειψη να μην αναφερθώ σε αυτούς. Ήρωες απλοί,καθημερινοί όμοιοι/ες με εμάς που τους/τις καθιστούν απτούς/ες από εμάς. Ήρωες καί ηρωϊδες που μπορούμε να ταυτιστούμε μαζί τους. Να βιώσουμε τις ίδιες περιπέτειες καί να γεννηθούν στις ψυχές μας τα ίδια συναισθήματα. Ήρωες καί ηρωϊδες που θα τους/τις κάνουμε δικούς μας ανθρώπους. Θα τους/τις νοιαστούμε καί θα ευχηθούμε να βρούν ό,τι αποζητούν. Ναι,με κάποιους πιθανώς να θυμώσουμε αλλά δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως η ζωή δεν έχει άσπρο,μαύρο,ή γκρί χρώμα αλλά είναι πολύχρωμη. Έτσι,υπάρχουν πολλοί άνθρωποι με προτερήματα κι ελαττώματα. Άνθρωποι με αδυναμίες,πάθη,λάθη,ενοχές,επιθυμίες. Άνθρωποι ετερόκλητοι μεταξύ τους αλλά άψογα εναρμονισμένοι με το σύνολο. 

   Θα μου επιτρέψετε,επίσης, -ίσως είμαι λάθος,ίσως σωστή- να θεωρώ καί τον συγγραφέα έναν αφανή ήρωα του βιβλίου. Με το εισαγωγικό του κείμενο στην αρχή του βιβλίου εκφέρει την προσωπική του άποψη. Έπειτα,αφήνει ελεύθερους τους ήρωές του να μιλήσουν. Δεν φιμώνει καί δεν βάζει όρια. Έχουμε μία πολυπρόσωπη ιστορία όπου κάθε πρωταγωνιστής/πρωταγωνίστρια θα βάλει το δικό του/της λιθαράκι στο να φτάσουμε να έχουμε ολόκληρη την εικόνα. Είτε εμφανίζονται πολύ,είτε λίγο,η παρουσία όλων είναι απαραίτητη καί συμβολική. Τα μικρά καί περιεκτικά κεφάλαια στα οποία μιλάει ξεχωριστά καθένα από τα πρόσωπα της ιστορίας βοηθούν στο να υπάρχει μία άρτια καί περιγραφική σκιαγράφηση των χαρακτήρων τους. 

   Άν έπρεπε να περιγράψω το βιβλίο με μία μόνο λέξη,θα ήταν ''πολυδιάστατο''. Πέρα από όσα σας είπα παραπάνω,ο συγγραφέας θα μιλήσει για τον έρωτα,την φιλία,την αδερφική αγάπη,την μητρική αγάπη καί την ανάγκη για αποδοχή από το σύνολο. Έννοιες με μεγάλη σημασία καί αξία για την ζωή ενός ανθρώπου. Όμως,τί θα συμβεί όταν όλα αυτά μοιάζουν να απειλούνται; Τί οφείλουμε να κάνουμε για να τα διαφυλάξουμε ακέραια; Πόσοι/ες είμαστε πρόθυμοι/ες να θυσιαστούμε είτε σε σωματικό,είτε σε ψυχικό επίπεδο ώστε να μπορέσουν να μείνουν ανέπαφα όσα καί όσοι/ες αγαπάμε; ''Θέλει αρετή καί τόλμη η ελευθερία'' λέει ο Κάλβος καί νομίζω πως αυτός ο στίχος έρχεται να ταιριάξει κατά πολύ με την ουσία του βιβλίου.

   Ένα αγαπημένο μου κομμάτι του βιβλίου είναι ο τρόπος με τον οποίο ο συγγραφέας υμνεί την γυναίκα. Το βιβλίο θα μπορούσε κατά κάποιον τρόπο να είναι ένας φόρος τιμής σε κάθε γυναίκα εκεί έξω. Από το μικρό κορίτσι καί την μητέρα που θυσιάζεται εκούσια για το καλό του παιδιού της έως την γυναίκα-δασκάλα που σκοπό της ζωής της έχει να διδάξει τα ορθά στα παιδιά καί να τους δώσει τα κατάλληλα εφόδια. Τα παιδιά είναι οι ενήλικες του μέλλοντος καί στο χέρι μας είναι το κατά πόσον θα ''πλάσουμε'' τους χαρακτήρες τους έτσι ώστε να είναι σωστοί καί χρήσιμοι πολίτες στην κοινωνία. Βλέπετε,τα παιδιά παίρνουν παράδειγμα από τις πράξεις των ενηλίκων καί φέρονται ανάλογα μελλοντικά. Άς αδράξουμε την ευκαιρία που μας δίνεται κι ας πράττουμε με απώτερο σκοπό έναν κόσμο που δεν θα υπάρχουν μίση καί έριδες.

   Θα μπορούσα να σας μιλάω με τις ώρες για το παρόν βιβλίο αλλά κάπου εδώ θα ολοκληρώσω την αναφορά μου σε αυτό μην θέλοντας να σας κουράσω,ή,άθελά μου να στερήσω κάτι από την ομορφιά του. Θα κλείσω λέγοντας πως πρόκειται για ένα αξιόλογο βιβλίο που μέσα από την διαχρονικότητα των θεμάτων που θίγει είναι πάντα επίκαιρο. Αξίζει της προσοχής σας. Αναζητήστε το.

                                                                Καλά σας αναγνώσματα!

Οπισθόφυλλο (αντί περίληψης)

Ο Βλαντίμιρ Ίλιτς Γκουντούνοφ κάθεται στο γκρι τραπέζι της γκρι κουζίνας του γκρι διαμερίσματός του σε μια γκρίζα συνοικία της Αγίας Πετρούπολης. Ακόμα και το φαγητό που αχνίζει μέσα στο πιάτο του φαίνεται γκρίζο. Το χρώμα έχει εγκαταλείψει τον κόσμο του Βλαντίμιρ εδώ και πολλά χρόνια, όπως κι η όρεξή του, όπως και το χαμόγελο της γυναίκας του. Η Ιρίνα κάθεται απέναντί του σιωπηλή, συρρικνωμένη, με το κεφάλι σκυμμένο πάνω απ’ το δικό της πιάτο. Σπανίως βλέπει πια τα όμορφα γαλάζια μάτια της, κι ίσως είναι καλύτερα έτσι. Εκεί που βρισκόταν παλιά όλη η χαρά της ζωής κατοικεί τώρα μια βαθιά θλίψη. Δεν αντέχουν πια να κοιτάζουν ο ένας τον άλλο. Έχουν στρέψει το βλέμμα τους προς τα μέσα.Ο καθένας κλεισμένος στο δικό του πύργο χωρίς παράθυρα, δύο άνθρωποι μονάχοι σ’ ένα τραπέζι στρωμένο για τρεις. Το πιάτο του Σεργκέι, σερβιρισμένο με πολλή αγάπη απ’ τη μητέρα του –όπως κάθε βράδυ– κρυώνει ανέγγιχτο, περιμένοντας το μονάκριβο γιο τους να γυρίσει.

Ο Σεργκέι όμως δε θα γυρίσει απόψε… ούτε αύριο ούτε κανένα άλλο βράδυ. Ο Σεργκέι χάθηκε πριν από πέντε χρόνια στον πόλεμο στην Αμαρκάνδη, και μόνο η ανάμνησή του στοιχειώνει ακόμα τα άδεια κουφάρια των γονιών του. Η Ιρίνα γνωρίζει πως ο γιος της σκοτώθηκε ηρωικά στη μάχη. Έκλαψε μπροστά στο φέρετρο –καλυμμένο με τη σημαία της πατρίδας της– μαζί με τις άλλες μητέρες. Άκουσε το φόρο τιμής των τουφεκιών και τον εθνικό ύμνο της χώρας της να υψώνεται στον παγωμένο ουρανό της βόρειας Ρωσίας. Δεν έπαψε όμως ούτε μια μέρα να μαγειρεύει τα αγαπημένα του φαγητά και να σερβίρει το πιάτο του, μαζί με ένα ποτήρι βότκα, στο βραδινό τραπέζι. Το πιάτο γυρίζει πάντα γεμάτο στο νεροχύτη και το ποτήρι πάντα άδειο.

Στην αρχή ο Βλαντίμιρ ανησύχησε για τη σύζυγό του και δοκίμασε να την πείσει –πότε με ηρεμία και πότε με θυμό– να σταματήσει αυτή την τελετουργία των ψευδαισθήσεων. Η Ιρίνα όμως επέμεινε, και με το χρόνο ο στρατηγός εγκατέλειψε την προσπάθεια, όσο κι αν του ράγιζε την καρδιά να βλέπει τη γυναίκα του να αποκόπτεται όλο και περισσότερο από την αφόρητη πραγματικότητα. Αλλά ενώ αυτή βυθιζόταν σταδιακά στο σκοτεινό πηγάδι μιας κατάθλιψης χωρίς τέλος, ο ίδιος ένιωθε να γεννιέται μέσα του ένας καρκίνος που άρχισε σιγά σιγά να του τρώει τα σωθικά. Μια πύρινη λεπίδα που μεγάλωνε συνεχώς, μέχρι να χαράξει με γράμματα φωτιάς το όνομα της στην ψυχή του: εκδίκηση.

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ: ΔΕΡΕ