Γράμματα στην Άιρις

 

Γράφει η Κυριακή Γανίτη(Dominica Amat)

   Verba volant,scripta manent (τα λόγια πετούν,τα γραπτά μένουν) λέει η λατινική φράση καί πολλές φορές έχω πιάσει τον εαυτό μου να αναρωτιέται πόση δύναμη έχουν τα λόγια καί ειδικά αυτά που αποτυπώνονται πάνω στο χαρτί καί μένουν εκεί αναλλοίωτα στο πέρασμα του χρόνου. Χαραγμένα πάνω σε γράμματα καί καρτ-ποστάλ. Εκεί να μας θυμίζουν ευχάριστες,ή,δυσάρεστες στιγμές. Όμορφα,ή,άσχημα συναισθήματα. Καθιστώντας τα αθάνατα στην μνήμη καί την καρδιά μας. Σαν μία κληρονομιά από τους αγαπημένους μας ανθρώπους με τελικούς αποδέκτες εμάς. Δεν είναι σαν να τους/τις ακούμε να μας μιλάνε; Σαν να είναι πάντα παρόντες καί παρούσες,ακόμη κι αν έχουν φύγει πια από τη ζωή. Να στέκονται δίπλα μας στα καλά καί στα δύσκολα. Να μας συμβουλεύουν καί να μας παρηγορούν. 

  Από τις εκδόσεις Μίνωας κυκλοφόρησε προ ολίγων μηνών το νέο κοινωνικό μυθιστόρημα της συγγραφέως Ελίζαμπεθ Νομπλ με τίτλο ''Γράμματα στην Άιρις". Άν καί η συγγραφέας έχει αρκετά έργα στο ενεργητικό της -τρία εκ των οποίων μαζί με αυτό κυκλοφορούν στη χώρα μας από τις εκδόσεις Μίνωας- ήταν η πρώτη μου γνωριμία με την γραφή της καί οι εντυπώσεις που γεννήθηκαν στο μυαλό μου άκρως θετικές. Δεν σας το κρύβω πως εξέφρασα την επιθυμία να το διαβάσω με το που πρωτοαντίκρισα το εξώφυλλό του. Σαν να ''ξεπετάγονταν'' μνήμες καί συναισθήματα που ήταν καλά κρυμμένα καί φυλάσσονταν μέσα σε αυτήν την παλαιού τύπου βαλίτσα. Ήδη είχα μεταφερθεί,έστω καί νοερά,μέσα στην ιστορία κι ανυπομονούσα να μάθω τι υπήρχε εκεί. Αρκούσε,λοιπόν,να χαθώ εκουσίως μέσα στην υπόθεση του βιβλίου...

   ''Γράμματα στην Άιρις'' όπως προείπα ο τίτλος του βιβλίου καί αμέσως γεννήθηκαν πολλά ερωτήματα στο μυαλό μου. Ποιά ήταν αυτή η Άιρις; Τί περιείχαν αυτά τα γράμματα; Από ποιόν εστάλησαν; Καί γιατί μπορεί να είχαν τόσο μεγάλη αξία για εκείνη καί τα κράτησε όλα αυτά τα χρόνια καί δεν τα αποχωρίστηκε ποτέ; Ήθελα να ανοίξω με λαχτάρα καί να διαβάσω αυτά τα γράμματα που απευθύνονταν στην Άιρις. Να την γνωρίσω καί να έρθω κοντά της νιώθοντάς την μία καλή μου φίλη. Να μοιραστεί μαζί μου αυτό το βάρος που μπορεί να σήκωνε μόνη της όλο αυτόν τον καιρό. Να τη βοηθήσω να απαλλαγεί από πιθανά φαντάσματα του παρελθόντος καί να ατενίσει το μέλλον με ελπίδα...

  ''Οι ευτυχισμένες παιδικές αναμνήσεις της Τες είναι συνδεδεμένες κυρίως με τη γιαγιά της, την Άιρις, που βοήθησε στο μεγάλωμά της. Και τώρα η Τες έχει ένα μυστικό ‒κάτι που θα φέρει τα πάνω κάτω στη ζωή πολλών ανθρώπων‒ και ο μόνος άνθρωπος στον οποίο μπορεί να το εξομολογηθεί είναι η αγαπημένη της γιαγιά. Όμως πώς μπορείς να μιλήσεις για το μέλλον σου σε κάποια που δεν θυμάται το παρελθόν της; Η Άιρις γλιστράει μέσα στη λήθη όλο και περισσότερο, μέρα με τη μέρα… Ώσπου η μοίρα φέρνει την Τζίτζι στη ζωή της Τες. Η Τζίτζι νιώθει μεγάλη συμπάθεια για την Τες, μιας και ξέρει και η ίδια τι σημαίνει μοναξιά. Είναι αποφασισμένη να δείξει στην κοπέλα πως κάθε αναποδιά στη ζωή έχει και μια θετική ανάγνωση. Καθώς η απροσδόκητη φιλία των δύο γυναικών γίνεται όλο και πιο βαθιά, η Τες αισθάνεται την παρόρμηση να ανοιχτεί και να εμπιστευτεί τη φίλη της. Mέχρι που η Τες ανακαλύπτει ότι η γιαγιά της, η Άιρις, έχει κι αυτή το δικό της μυστικό. Μια βαλίτσα με γράμματα από άλλη εποχή – τα χαμένα κομμάτια μιας ζωής για τα οποία ποτέ δεν μίλησε σε κανέναν. Θα μπορούσαν αυτά τα γράμματα να κρύβουν τις απαντήσεις που η Τες θεωρούσε χαμένες για πάντα;" (Περίληψη οπισθοφύλλου)

   Η νόσος Αλτσχάιμερ καί η γεροντική άνοια,δυστυχώς,φθείρουν το μυαλό των αγαπημένων μας ανθρώπων καί καθημερινά τους/τις παρατηρούμε να φεύγουν από δίπλα μας ενώ είναι ακόμη εν ζωή. Μάταια,προσπαθούν κι εκείνοι/ες μαζί με εμάς να ''κρατηθούν'' καί να μην υποκύψουν στη λήθη... Είναι αντικειμενικά μία δύσκολη κι άνιση μάχη εξ αρχής,αλλά το ''παλεύουν'' μέχρι το τέλος. Άραγε,τί απομένει όταν πλέον έχουν ξεχάσει τα πάντα,μαζί με εμάς; Υπάρχουν πρόσωπα που η ανάμνησή τους να τους γεννά καλά,ή,άσχημα συναισθήματα; Υπάρχουν πράγματα που δεν γνωρίζουμε για εκείνους/ες; Κι αν τυχόν τα ανακαλύψουμε,έστω καί τυχαία,πώς θα αντιδράσουμε; Θα αλλάξουμε την όποια γνώμη έχουμε γι'αυτούς/ες επηρεασμένοι/ες από όσα μάθαμε; Ή θα παραμείνουμε ακλώνητοι/ες στην αρχική μας πεποίθηση καί σκέψη;

   Η συγγραφέας αφηγείται την ιστορία του βιβλίου της μέσα από την μεριά των κύριων πρωταγωνιστριών. Γυναίκες διαφορετικές μεταξύ τους τόσο από άποψη ηλικίας καί εμπειριών,όσο καί από άποψη επιθυμιών. Γυναίκες που συναντήθηκαν σε καίριες στιγμές για τις ζωές τους καί ήρθαν καί ταίριαξαν απόλυτα,βρίσκοντας η μία στην άλλη παρηγοριά,κουράγιο,φιλία μα καί αισιοδοξία για ένα καλύτερο αύριο. Χάρη σε αυτήν την πρωτοπρόσωπη αφήγηση,αυτές οι γυναίκες στάθηκαν μπροστά μας απαλλαγμένες από περιττά στολίδια καί αφέθηκαν να τις γνωρίσουμε καί να τις κατανοήσουμε. Να δούμε βαθειά μέσα στην ψυχή τους,να τις νιώσουμε κοντά μας καί γιατί όχι να μην ταυτιστούμε μαζί τους ως ένα βαθμό. Παράλληλα,η παρουσία των ανδρών δευτεραγωνιστών είναι σημαντική τόσο για την ομαλή ροή των γεγονότων μα καί για την εξέλιξη των χαρακτήρων καί την στάση ζωής καί τις όποιες αποφάσεις έλαβαν αυτές οι γυναίκες. Θεωρώ πως κι εκείνοι προσφέρουν πολλά παρά τον μικρότερο βαθμό εμπλοκής τους στην υπόθεση.

   Διαβάζοντας το βιβλίο,τα πρόσωπα που συνάντησα μέσα στις σελίδες του μου γέννησαν πληθώρα συναισθημάτων. Από συμπάθεια καί τρυφερότητα έως αγανάκτηση καί θυμό. Εξαιτίας της αληθοφάνειας που εκπέμπουν οι ήρωες καί οι ηρωϊδες του βιβλίου,το αναγνωστικό κοινό μπορεί να τους/τις προσεγγίσει καί να γίνει πιο οικεία καί κατανοητή η ιστορία τους. Παράλληλα,ο τρόπος γραφής της συγγραφέως συντείνει κατά πολύ ώστε να επιτευχθεί αυτός ο στόχος της. Χρησιμοποιεί παραδείγματα από την καθημερινή ζωή καί τα παντρεύει αρμονικά με τις απαραίτητες δόσεις μυθοπλασίας. Από το προσιτό λεξιλόγιο,τους ρεαλιστικούς διαλόγους ανάμεσα στα πρόσωπα της υπόθεσης έως καί τις περιγραφές των εικόνων,στήνει ένα σκηνικό που εύκολα κάποιος/α τοποθετεί τον εαυτό του/της ως μέρος αυτού.

   Εν κατακλείδι,έχουμε να κάνουμε με ένα βιβλίο που μιλάει για σχέσεις ζωής με ανθρώπους που είτε μας συνδέουν δεσμοί αίματος,είτε ισχυροί δεσμοί αγάπης καί φιλίας,για τις δεύτερες ευκαιρίες καί την απρόσμενη ανακάλυψη της ευτυχίας όταν δεν το περιμένουμε. Κι αν ποτέ βρείτε καταχωνιασμένα πουθενά παλαιά γράμματα,να μην βιαστείτε να κατακρίνετε τους κατόχους τους πρίν να μπείτε στην θέση τους καί να σκεφτείτε πως θα πράττατε εσείς σε αντίστοιχη περίπτωση. Γιατί καλώς,ή,κακώς αυτό που απομένει είναι μόνο οι αναμνήσεις. Κι αυτές οφείλουν να είναι πάντα καλές καί να μην πληγώνουν αλλά να μας πλημμυρίζουν με όμορφα συναισθήματα που δεν ξεχνιούνται ποτέ. Όσο για τον επίλογο,τί να πώ; Για μένα κλείνει ο κύκλος της ιστορίας κι ανοίγει ένας νέος με τον κάλλιστο τρόπο. Όπως όφειλε να είναι. 

                                                             Καλές σας αναγνώσεις!

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΕΛΙΖΑΜΠΕΘ ΝΟΜΠΛ (ELIZABETH NOBLE)

ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟΥ: Letters to Iris

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ: ΜΙΝΩΑΣ