Αντέτι

Γράφει η Κυριακή Γανίτη(Dominica Amat)

    Ποιές είναι οι πρώτες λέξεις που σας έρχονται στο νού,όταν κάποιος αναφέρεται στο νησί της Κρήτης; Σίγουρα θα υπάρχουν πολλές,αλλά γνωρίζετε το αντέτι; Εύλογα οι περισσότεροι,ανάμεσά σας κι εγώ μέχρι πρότεινος,δεν θα την έχετε ξανακούσει καί δεν θα γνωρίζετε την σημασία της. Αντέτι λοιπόν είναι ο σασμός,η διαδικασία που ακολουθείται για την αίσια έκβαση μίας βεντέτας.
   ''Αντέτι'' καί ο τίτλος του νέου βιβλίου της συγγραφέως κυρίας Μαρίας Πρινάρη-Καρκαβατσάκη που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πνοή. Ένα βιβλίο,που όπως αναφέρει καί η συγγραφέας στην εισαγωγή του,δεν έχει σκοπό να μιλήσει ξανά για τις βεντέτες αλλά για τον σασμό που ενώ έχει τόση σημασία,δεν έχει τύχει να ασχοληθεί κανείς με αυτόν σε κάποιο βιβλίο.
   Πρόκειται για ένα βιβλίο που με εντυπωσίασε από όταν βρέθηκα στην πρώτη του επίσημη παρουσίαση στο κοινό. Η ιστορία του βασίζεται σε αληθινά γεγονότα καί περικλείει μέσα στις σελίδες του έρωτα,πόνο,λύπη,σασμό,αδικία,χαμένα όνειρα καί ταυτόχρονα ελπίδα για το μέλλον. Ένα βιβλίο,κατά την άποψή μου,στολίδι για την βιβλιοθήκη σας καί την λαογραφία του τόπου μας.
    Από το εξώφυλλο κιόλας που κοσμεί το βιβλίο,μπαίνουμε μέσα στην ιστορία του βιβλίου. Μία ιστορία άρτια καί άκρως καλογραμμένη από την πρώτη έως καί την τελευταία του σελίδα. Η γραφή της συγγραφέως μου ήταν πολύ αρεστή καί με κέρδισε ο τρόπος με τον οποίο αποφάσισε να αποτυπώσει στο χαρτί την υπόθεση,όπως επίσης καί την σκιαγράφηση των χαρακτήρων. Οι άντρες γενναίοι με μία λεβεντιά αδιαμφισβήτη που συνοδεύεται από την τιμή καί το ήθος τους καί οι γυναίκες δοσμένες απόλυτα με τα ήθη καί τα έθιμα της εποχής,ειδικά σε κλειστές κοινωνίες,όπως τα χωριά της Κρήτης. Παράλληλα,μου άρεσε πάρα πολύ η σωστή χρήση της γλώσσας,η διάνθισή της από την τοπική ντοπιολαλιά καί οι ζωντανοί διάλογοι που κοσμούν το κείμενο.
    Κατά την διάρκεια της ανάγνωσης του βιβλίου,δεν ήταν λίγες οι φορές που μεταφέρθηκα,έστω καί νοερά,πίσω στον χρόνο σε εκείνα τα μέρη της Κρήτης καί έγινα κι εγώ κατά κάποιο τρόπο μία αφανής ηρωίδα της ιστορίας. Βιώσα πολλά συναισθήματα,συμπάθησα περισσότερο ή λιγότερο κάποιους από τους ήρωες καί έφτασα στο σημείο να σκεφτώ ότι ο σασμός κάποιες φορές μπορεί να έχει κι εκείνος αρνητικές συνέπειες στις ψυχές των ανθρώπων που σχετίζονται με αυτόν. Εννοείται,βέβαια,πως οι βεντέτες είναι κάτι καταδικαστέο από όλους μας καί πρέπει να σταματήσουν τελείως.
    Ένα ακόμη στοιχείο του βιβλίου που μου άρεσε πολύ,ήταν η αναφορά στο αντέτι καί σε όσες φορές χρειάστηκε να γίνει αυτό,χωρίς όμως να ξεκινήσει κάποια βεντέτα. Αρκετό αίμα έχει χυθεί,δεν νομίζω ότι χρειαζόταν κι άλλο. Άλλωστε το νόημα του βιβλίου είναι να αναδειχθεί το πόση αξία καί σημασία έχει το αντέτι καί πως λειτουργεί κατασταλτικά για να σωθούν ανθρώπινες ζωές.
   Το βιβλίο αρχίζει καί σταματάει με μία πρόταση για χορό που δεν έμελλε να χορευτεί ποτέ από τους πρωταγωνιστές. Η ζωή για μία ακόμη φορά αποδεικνύει πως κάνει κύκλους καί όλοι εμείς είμαστε σαν τα πιόνια μιας σκακιέρας που εκείνη αποφασίζει το πως θα κινηθούμε καί μέχρι που μας επιτρέπει να φτάσουμε. Το αντέτι μπορεί να σώζει ζωές αλλά θυσιάζει κάποιες φορές καί ψυχές....
   Έχοντας νιώσει αυτόν τον πόνο οι ήρωες θα πορευθούν στην ζωή τους. Άλλοι θα προσπαθήσουν να συμβιβαστούν κι άλλοι θα ζήσουν νιώθοντας τύψεις ή πεισμώνοντας. Το μόνο σίγουρο είναι πως αργά ή γρήγορα η λύτρωση θα έρθει.
    Η αλήθεια είναι πως δεν θα ήθελα να βρεθώ ποτέ ούτε στην θέση των μεσίτηδων που μεσολαβούν για να επιτευχθεί ένα αντέτι αλλά ούτε καί στην θέση των ανθρώπων που είναι αναγκασμένοι να το ακολουθήσουν. Το μόνο που θα ήθελα,είναι να είχαν την δύναμη ψυχής του Μανούσου καί της Ανέζας καί οι άλλοι ήρωες του βιβλίου. Όμως,το ξέρω. Η ζωή δεν είναι παραμύθι,ούτε βιβλίο για να ορίσουμε εμείς το τέλος του....
    Αναζητήστε το,θα σας ικανοποιήσει πάρα πολύ η ανάγνωσή του καί θα μείνει καιρό νωπό στην μνήμη σας.
                                                         Καλές σας αναγνώσεις!

                                                               ΠΕΡΙΛΗΨΗ

«Η Αφροδίτη χαμογέλασε πικρά. Βλαστήμησε τις αντεκδικήσεις, το αντέτι, τους γραπτούς νόμους –που μερικές φορές αποδεικνύονται ανίσχυροι για να διορθώσουν καταστάσεις– και τους άγραφους που τους υποκαθιστούσαν. Τους “μεσίτες” που αναλάμβαναν να τους εφαρμόσουν και τους “σασμούς” που έσαζαν κάποια πράγματα μα χαλούσαν άλλα».

Μια ιστορία που ξεκινά πριν από έναν αιώνα στην Κρήτη και καταλήγει στην Αθήνα του σήμερα ακολουθώντας τις ζωές των ανθρώπων τριών γενεών. Ζωές που η πορεία τους καθορίστηκε από το «αντέτι» και την πίστη τους στο εθιμικό δίκαιο. Στον τόπο του γενναίου αλλά και του παραλόγου κάποιες φορές, όπου ο άντρας πιστεύει πως την εκδίκηση πρέπει να την παίρνει ο ίδιος με τη χέρα του, ο σασμός σάζει και σώζει καταστάσεις εμποδίζοντάς τες να εξελιχθούν σε βεντέτα. Αν και ο σασμός είναι η ιδανική λύση, το τίμημα που καλούνται να πληρώσουν οι ήρωες της ιστορίας, ο Σήφης, η Κατερίνα, η Αφροδίτη, ο Αντρέας, ο Απόστολος, η Ρηνιώ, ο Μανούσος και η Ανέζα, είναι ο εκτοπισμός, η θυσία της αγάπης, ο συμβιβασμός. Οι ιστορίες τους συναρπαστικές και γεμάτες ανατροπές. Οι ζωές τους που σημαδεύονται από διάφορα κοινωνικά αλλά και ιστορικά γεγονότα, άλλοτε μας προκαλούν θυμό κι άλλοτε μας παρασέρνουν να γίνουμε ένα μαζί τους και να μοιραστούμε τα συναισθήματά τους.


«Είναι όλα αυτά που έχεις καταχωνιάσει μέσα σου, αυτά που ενώ έχεις δίκιο αναγκάζεσαι να ζητάς συγγνώμη, είναι αυτές οι κραυγές που ουρλιάζουν μέσα σου, αυτά είναι που γίνονται θεριά και κατασπαράζουν την ύπαρξή σου».

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΜΑΡΙΑ ΠΡΙΝΑΡΗ-ΚΑΡΚΑΒΑΤΣΑΚΗ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ: ΠΝΟΗ