Ηθική και αναπτυξιακή διάσταση του σκοπού

 

Γράφει η Κυριακή Γανίτη(Dominica Amat)

    Τα βιβλία που μιλούν για την φιλοσοφία έχουν μία ανυπέρβλητη ομορφιά στο πέρασμα των χρόνων καί δύσκολα θα πάψουν να συγκινούν τους λάτρεις του είδους. Αντικειμενικά πρόκειται για μία ''δύσκολη'' κι ιδιαίτερη κατηγορία βιβλίων που μέχρι πρίν από λίγο καιρό απευθυνόταν σε μικρότερη μερίδα του αναγνωστικού κοινού. Επιτρέψτε μου να έχω την άποψη πως η επιστήμη της φιλοσοφίας κι όσα βιβλία γράφονται κι αναφέρονται σε αυτήν,με το πέρασμα των ετών,έχουν αρχίσει καί βρίσκουν επιπλέον πρόσφορο έδαφος στις προτιμήσεις των αναγνωστών,αφού όλο καί περισσότεροι/ες ενδιαφέρονται να διαβάσουν ανάλογα βιβλία. Για μένα είναι ένα γνώριμο καί προσφιλές πεδίο,αφού αναφέρεται στο αντικείμενο των σπουδών μου. 

   Η σημερινή μου πρόταση για εσάς είναι το νέο βιβλίο του συγγραφέα κυρίου Ρότζερ Σαμαά με τίτλο ''Ηθική και αναπτυξιακή διάσταση του σκοπού'' που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αγγελάκη. Πρόκειται για ένα ευνόητο κι ευκολοδιάβαστο βιβλίο που έρχεται να δώσει έναν αέρα ανανέωσης καί φρεσκάδας στην κατηγορία των φιλοσοφικών δοκιμίων που φαντάζουν απρόσιτα καί κουραστικά. Ναι,πέρασε από το μυαλό μου η σκέψη μήπως συναντήσω κάτι πιο βαρύ μέσα στις σελίδες του,αλλά τελικά μου άφησε αρκετά καλές εντυπώσεις η ανάγνωσή του.

   ''Ηθική και αναπτυξιακή διάσταση του σκοπού'' ο τίτλος που φέρει το βιβλίο κι αμέσως μας δίνει τις κατευθυντήριες γραμμές πάνω στις οποίες θα ''πατήσουμε'' για να μπορέσουμε να οδηγηθούμε μέσω της σκέψης σε ένα ασφαλές συμπέρασμα. Ξεχάστε ό,τι γνωρίζετε για ανάλογα βιβλία,αφού ο συγγραφέας με απλό κι οικείο λόγο καί λεξιλόγιο μας προσφέρει ένα βιβλίο που μπορεί να διαβαστεί από όλους τους αναγνώστες,ακόμη κι αν δεν έχει τύχει να ξαναδιαβάσουν κάτι παρόμοιο,ή,δεν το έχουν σπουδάσει. Αυτό,για μένα,είναι ένα από τα προτερήματα του παρόντος βιβλίου. Απευθύνεται σε όλους κι όλες. Δεν αποκλείει κανέναν.

    Το βιβλίο είναι χωρισμένο από τον συγγραφέα σε δώδεκα περιεκτικά κεφάλαια τα οποία οδηγούν σαν τα σκαλιά μία σκαλάς προς τον σκοπό μας που δεν είναι άλλος από την ίδια την ηθική καί αναπτυξιακή διάστασή του. Βλέπετε είναι μεγαλύτερη η αξία της διαδρομής προς την επίτευξη του σκοπού καί η ικανοποίηση που αισθανόμαστε απ'ό,τι είναι η αξία του ίδιου του σκοπού. Θυμάμαι,όταν ήμουν φοιτήτρια,να διδάσκομαι στην σχολή το μάθημα περί της ηθικής του σκοπού καί τις μορφές αυτής που σχετίζονταν με τις απόψεις του φιλοσόφου Κάντ. Όσο ενδιαφέρον κι αν ήταν,ο λόγος των κειμένων με απέτρεπε να τα προσεγγίσω όπως θα ήθελα. Σήμερα διαβάζοντας το παρόν βιβλίο που σχετίζεται,όπως προείπα,με την ηθική καί το σκοπό,το βρήκα πιο ελκυστικό κι αρεστό σαν ζήτημα. Εδώ να σας πώ πως βρήκα έξυπνη την κίνηση του συγγραφέα να τοποθετήσει στην αρχή,σε καίρια σημεία καί στο τέλος του βιβλίου αποφθέγματα γνωστών,αναγνωρισμένων προσώπων που μιλούσαν ακριβώς γι'αυτό το πράγμα. Ενισχύει τα επιχειρήματα που θα χρησιμοποιήσει μέσα στο κείμενο ώστε να μας πείσει.

   Για να μπορέσουμε να αντιληφθούμε το μέγεθος καί την ουσία του σκοπού θα πρέπει να περάσουμε από κάποια στάδια. Να αντιληφθούμε αρχικά το ποιος είναι ο σκοπός. Πως μας επηρεάζει στην καθημερινότητά μας. Τι οφέλη μας προσφέρει. Ποιες αποφάσεις πρέπει να λάβουμε καί πως να πράξουμε για να τον πετύχουμε. Είμαστε διατεθειμένοι/ες να υποστούμε τις όποιες συνέπειες,ακόμη καί να νιώσουμε πόνο,για να φτάσουμε εκεί που θέλουμε; Ο πόνος είναι ικανός να μας αποτρέψει; Ή το κίνητρο είναι μεγαλύτερο καί δυνατότερο από αυτόν; Ποιά η θέση της διαφορετικότητας; Η αποδοχή αυτής τί σημαίνει; Ο χρόνος είναι σύμμαχος,ή,εχθρός μας σε αυτήν την ''μάχη''; Τί ισχύει στην περίπτωση που δύο σκοποί αλληλοσυγκρούονται; Ποιά η θέση της ηθικής εκεί; Το μόνο σίγουρο είναι πως μεγαλώνοντας ένας άνθρωπος κι εξαιτίας των εμπειριών της ζωής καί των ''θέλω'' του αλλάζει τους σκοπούς του. Κι είναι κάτι απόλυτα αναμενόμενο καί σεβαστό. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί παραδείγματα από την καθημερινή μας ζωή ώστε να είναι πιο κατανοητά τα όσα επιθυμεί να ''κοινωνήσει'' στο κοινό. Δεν σας το κρύβω,πως πολλές φορές σκέφτηκα να παρατηρήσω τις όποιες επισημάνσεις του αναφέρει σε αυτά.

   Αφού έχουμε αναλύσει κι αντιληφθεί όλα τα παραπάνω,απομένει να μιλήσουμε για τα είδη των σκοπών -είναι πολλά κι εκ διαμέτρου αντίθετα μεταξύ τους- αλλά καί για τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνονται καί διατηρούνται. Άραγε,ποιά είναι η θέση της κοινωνίας μέσα σε όλο αυτό; Πώς επηρεάζει άμεσα,ή,έμμεσα όλους κι όλες εμάς; Προφανώς καί δεν θα σας δώσω τις απαντήσεις σε όλα αυτά τα ερωτήματα,αλλά θα σας προτρέψω να αναζητήσετε καί να διαβάσετε το βιβλίο καί να βρείτε ό,τι σας προβληματίζει σχετικά με το εν λόγο θέμα.

                                                                 Καλές σας αναγνώσεις!

   

                                                                      ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Υπάρχει κάποιος σκοπός πίσω από τον Ηρακλή Πουαρό, τον Δικηγόρο του Διαβόλου, τον Μάστερ Γιόντα, τον American Psycho και τον Γκάνταλφ; Αντίστοιχα, πώς αναδεικνύεται η φύση του σκοπού μέσα από τα έργα του Καντίνσκι, του Μότσαρτ, της τζαζ και της μπλουζ μουσικής σκηνής; Πώς αναδεικνύεται ο σκοπός μέσα από το λειτούργημα του γιατρού, του δασκάλου και του πιλότου; Μπορούμε άραγε να εκφράσουμε αριστοτελικά την πορεία του σκοπού μέσα από έναν αγώνα γκολφ;  To παρόν βιβλίο αποτελεί μια, υπό το πρίσμα της Φιλοσοφίας, προσπάθεια ανάδειξης της έννοιας του σκοπού (αναφορικά με τα συναισθήματα που γεννά τόσο κατά τη διάρκεια όσο και κατά το πέρας της πραγματοποίησής του), μέσα από τη συνάρτησή του με τις έννοιες του χρόνου, του πόνου και της διαφορετικότητας του κάθε ανθρώπου. Μέσα από τη μελέτη του, θα αποκτήσουμε το κίνητρο για να αναρωτηθούμε τι είναι αυτό που κάνει τον κάθε σκοπό μοναδικό για τη συνείδησή μας. Να αισθανθούμε την αξία του σκοπού ασχέτως εάν η γλώσσα αδυνατεί να εκφράσει μέσω μίας απλής λέξης ολόκληρη τη σημασία του. Να αισθανθούμε επίσης τη γοητεία της σύνδεσης του σκοπού με την αυτοεπίγνωσή μας. Τέλος, να εμπεδώσουμε ότι σκοπός δίχως ηθική υπόσταση δεν νοείται.

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΡΟΤΖΕΡ ΣΑΜΑΑ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ: ΑΓΓΕΛΑΚΗ