Μίνι αφιέρωμα στον συγγραφέα Χρίστο Τσιαήλη

 

Γράφει η Κυριακή Γανίτη(Dominica Amat)

 

   Σκεπτόμενη ποιο θα είναι το επόμενο αφιέρωμα για τον μήνα Απρίλιο,πέρασαν ποικίλες ιδέες από το μυαλό μου. Κάποιες,ενώ μου άρεσαν,δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις καί κάποιες δεν με ικανοποιούσαν όσο θα ήθελα. Η τελική ιδέα έσκασε σαν πυρότεχνημα στο μυαλό μου σε μία χαλαρή στιγμή που δεν πίεζα τον εαυτό μου να σκεφτεί. Αποφάσισα πως θα προέβαινα σε ένα εναλλακτικό αφιέρωμα στο συγγραφέα Χρίστο Τσιαήλη που θα το συνδύαζα με δύο περιεκτικές κριτικές βιβλίων του. Δεν σας το κρύβω πως που άρεσε αυτό το ''ι'' στην θέση του ''η'' στο όνομά του καί μου θύμισε αυτό που μου είχε πεί μία φιλόλογος,όταν ήμουν ακόμη μαθήτρια,πως κανονικά το όνομα ''Χρίστος'' γράφεται με ''ι'' γιατί προέρχεται από το Χριστός καί αν βάζουμε ''η'' μας οδηγεί στο αρχαίο επίθετο ''χρηστός'' που σημαίνει χρήσιμος. Έπειτα,αυτή η αντίθεση ανάμεσα στα λογοτεχνικά είδη στα οποία ανήκουν τα δύο βιβλία του που διάβασα -μία συλλογή διηγημάτων καί μία ποιητική συλλογή- με έκανε να θεωρώ πως αξίζει μία ιδιαίτερη μνεία στην αξιόλογη πένα του συγγραφέα. Θεωρώ πως είναι ένας πολλά υποσχόμενος συγγραφέας που το όνομά του θα μας απασχολήσει ακόμη περισσότερο στο μέλλον.

   Ξεκινώντας το αφιέρωμα θεωρώ σωστό να σας παρουσιάσω πρώτα το βιογραφικό του. Γεννήθηκε το 1974 στη Λευκωσία της Κύπρου καί εργάζεται ως καθηγητής Αγγλικών. Κατά καιρούς έχει διακριθεί σε εγχώριους καί διεθνείς διαγωνισμούς ποίησης καί πεζογραφίας. Η πρώτη του συλλογή διηγημάτων εκδόθηκε το 2010. Στο ενεργητικό του έχει 4 βιβλία. Ανάμεσα στα βιβλία του περιλαμβάνεται το Throwing Dice on a Chessboard (2010),το The Green Divorce (2012) καί το Klotho Surfaces (το πρώτο μυθιστόρημα από την Τριλογία Επιστημονικής Φαντασίας - The Omnicostants Trilogy) το 2016. Ποιήματα καί πεζογραφήματά του έχουν δημοσιευτεί σε ανθολογίες σε Κύπρο,Ελλάδα,Αυστραλία,ΗΠΑ,Συρία,Ην. Αραβικά Εμιράτα,Ην. Βασίλειο,Μεξικό,Ελ Σαβαδόρ,Περού,Κένυα,Ινδία,Ιαπωνία,Ουζμπεκιστάν καί σε πολλές ακομά. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχει παρουσιάσει ποιήματα καί πεζογραφήματά του σε λογοτεχνικές εκδηλώσεις μετά από χρόνια εσωστρέφειας στη γραφή του. Μεταφράζει λογοτεχνία,αρθρογραφεί σε λογοτεχνικά περιοδικά καί υπηρετεί το θέατρο στη θέση του δραματουργού καί του βοηθού σκηνοθέτη. Παράλληλα,είναι ενεργός μαραθωνοδρόμος καί τριαθλητής.

   Κι αφού μάθαμε αρκετά για τον συγγραφέα,θα περάσω σε δύο περιεκτικές κριτικές των βιβλίων του. Με αυτόν τον τρόπο θα έχουμε μία σφαιρική καί κατατοπιστική ματιά σε σχέση με τον τρόπο έκφρασής του. Αρχικά,θα σας μιλήσω για τη συλλογή διηγημάτων που φέρει τον τίτλο ''Ψωμί'' το οποίο εκδόθηκε για πρώτη φορά το 2017 καί τον Ιανουάριο του 2021 κυκλοφόρησε η β' έκδοση. Έπειτα,θα προχωρήσω στην ποιητική συλλογή με τίτλο ''Συμπώματα''. Καί τα δύο έργα κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Γκοβόστη. Δύο διαφορετικά μα τόσο αξιόλογα δείγματα γραφής,ή,όπως αρέσκομαι να λέω,καταθέσεις ψυχής του συγγραφέα που όχι μόνο μου κράτησαν όμορφη συντροφιά μα με προβλημάτισαν καί έγιναν τροφή για τον νού καί την ψυχή μου.

   Ο συγγραφέας έχει ένα δικό του μοτίβο μέσα στο οποίο κινείται το ύφος καί η φύση των κειμένων του. Παντρεύει αρμονικά το κοινωνικό στοιχείο με τη ψυχολογία καί μία τάση φιλοσοφικής διάθεσης καί αναζήτησης με την επιστημονική φαντασία. Εμπνευσμένος από την πλούσια ελληνική γλώσσα,ψάχνει τις κατάλληλες λέξεις που θα αποδίδουν στον μέγιστο βαθμό την ουσία των λεγομένων του. Όχι,δεν το κάνει για τάσεις εντυπωσιασμού. Εστιάζει στο ''είναι'' κι όχι στο ''φαίνεσθαι''. Πότε πιο δωρικός καί πότε εμπλουτισμένος με την πρέπουσα λυρικότητα ο λόγος του είναι καθηλωτικός. Τα κείμενά του -κατά την άποψή μου- είναι βαθειά στοχαστικά καί επιδέχονται πολλές ερμηνείες καί αναλύσεις. Καθένας καί καθεμία ξεχωριστά θα λάβει από εκείνα κάτι το διαφορετικό. Πολύ πιθανό σε μία δεύτερη ανάλυση να εντοπίσει κάτι που να του/της είχε διαφύγει την πρώτη φορά. Μα κάθε φορά η ανάγνωση των βιβλίων του μοιάζει σαν να είναι η πρώτη. Βρήκα,επίσης,εξαιρετική την κίνηση του συγγραφέα πέρα από την πρωτοπρόσωπη καί τριτοπρόσωπη αφήγηση να προβεί καί σε μία δευτεροπρόσωπη αφήγηση που για να είμαι ειλικρινής ήταν η πρώτη φορά που συναντούσα σε κάποιο κείμενο που διάβαζα καί με ικανοποίησε σε μεγάλο βαθμό. Σαν να έδινε μία άλλη διάσταση σε όλη τη συλλογή.

    Στη συλλογή διηγημάτων που φέρει τον τίτλο ''Ψωμί'' ο συγγραφέας αποτυπώνει δεκατέσσερις ιστορίες που αν καί φαντάζουν αυτοτελείς,τις συνδέουν αόρατοι,κρυφοί δεσμοί. Οι ήρωές τους έχουν μία αληθοφάνεια καί συνδέονται με ένα ρεαλιστικό σενάριο,το οποίο περνάει κάποια άλλα στάδια ώστε να οδηγηθεί σε ένα κράμα επιστημονικής φαντασίας καί μεταφυσικού στοιχείου. Στο επίκεντρο ο άνθρωπος. Μπορεί κάποιος/α να έρθει σε σύγκρουση με το σύστημα καί ό,τι μας έχουν επιβάλλει ως αποδεκτό καί μη αναστρέψιμο καί να βγεί αλώβητος/η από όλο αυτό; Πώς πρέπει να αντιδράσουμε; Πώς μπορούμε να εκφράσουμε τη δυσαρέσκειά μας καί να ''σπάσουμε'' τα δεσμά τα οποία μας κρατούν αιχμαλώτους/ες; 

   ''Δεκατέσσερις διαφορετικοί κόσμοι ενώθηκαν σε ένα υπερφυσικό, φαντασιακό επίπεδο - εκεί που η σύγκρουση του Σύγχρονου Ανθρώπου με το Σύστημα είναι τόσο επίκαιρη όσο ποτέ άλλοτε, και οι γέφυρες φθείρονται από την τριβή με τον στυγνό ρεαλισμό. Άλλες ιστορίες παγιδεύουν τους ήρωές τους σε κόσμους–μινιατούρες ενώ άλλες εκρήγνυνται με μια ολιστική γεύση από παγκοσμιοποίηση. Πόση ελκτική ισχύ χρειάζεται ένας ταπεινός μαγνήτης για να υπερνικήσει τη δύναμη του Πεπρωμένου, και να διεισδύσει στην απόλυτη συνέπεια του Νόμου των Συμπτώσεων;" (Περίληψη οπισθοφύλλου)

   Στα πρώτα διηγήματα ο συγγραφέας κάνει μία σαφή νήξη στο ζήτημα της γραφειοκρατίας που ταλανίζει την χώρα μας κι όχι μόνο. Τις μορφές άσκησης βίας που παρατηρούμε καθημερινά γύρω μας από ανθρώπους που φέρουν κάποια εξουσία στα χέρια τους καί έχουν την λανθασμένη εντύπωση πως αυτό τους δίνει το δικαίωμα να πράξουν όπως νομίζουν. Την εν γένει συμπεριφορά όσων ''τρομοκρατούν'' κι όσων ''τρομοκρατούνται'' καί τέλος το προσφυγικό ζήτημα που είναι η νέα μάστιγα της εποχής καί έχει ως θύματα πολλούς αθώους ανθρώπους. Το πως το εκμεταλλεύονται προς ίδιον όφελος αρκετοί εμπλεκόμενοι με αυτό. Στα επόμενα θα δούμε τον τρόπο που η τεχνολογία έχει διεισδύσει στη ζωή μας,ή πιο σωστά το δικαίωμα που εμείς οι ίδιοι/ες της δώσαμε να το κάνει,με αποτέλεσμα να μας ''εκτοπίσει'' σε μεγάλο βαθμό από όσα κάναμε εμείς οι ίδιοι/ες μέχρι σήμερα. Σαν να είναι αντικείμενα προς αντικατάσταση καί απόσυρση οι άνθρωποι. Καί τέλος,οδηγούμαστε με τα τελευταία διηγήματα στο μεγάλο φινάλε. Ένα φινάλε που η επιστημονική φαντασία γίνεται ένα με το μεταφυσικό καί προσφέρει την πολυπόθητη λύτρωση τόσο στα πρόσωπα του βιβλίου,όσο καί στο αναγνωστικό κοινό που έχει ταυτιστεί ως ένα βαθμό με εκείνους/ες.

   Να μην ξεχάσω να αναφέρω πως προλογίζει η συγγραφέας Κωνσταντία Σωτηρίου,η μακέτα του εξωφύλλου είναι επιμέλεια του κυρίου Πέτρου Τσαλπατούρου,το βιβλίο κοσμείται από τους πίνακες ''Memoirs'' (εξώφυλλο) καί ''Χοροχώρος'' (εσωτερικά) της κυρίας Ευρυδίκης Μαρίας Βεντουρή καί τέλος,η συλλογή περιλαμβάνει το διήγημα ‘Φρούτο’ που διακρίθηκε στον πανελλήνιο διαγωνισμό Φαντασμαγορία 2017.

    Καί συνεχίζω με τις εντυπώσεις μου για την ποιητική συλλογή ''Συμπτώματα''. Ο συγγραφέας στην παρούσα ποιητική συλλογή μετουσιώνεται σε έναν ποιητή που στοχάζεται. Οι λέξεις έχουν επιλεχθεί καί διαταχθεί μέσα στα ποιήματα με απόλυτη προσοχή καί σειρά. Τίποτα δεν παρεκκλίνει της θέσης του. Ακόμα καί η ποικιλία στα σημεία στίξης προσδίδουν μία μεγαλύτερη βάση στα λεγόμενά του. Σαν να επιδέχονται πολλές ερμηνείες κι αναγνώσεις. 

  Γραμμένα σε ελεύθερο στίχο τα ποίηματα,είχα την αίσθηση πως αν έβαζα στη σειρά τους στίχους,θα διάβαζα πεζογραφήματα. Ένα στοιχείο που κέντρισε το ενδιαφέρον μου καί τα κατέστησε ακόμη πιο θελτικτά στα μάτια μου. Ταυτόχρονα,αυτή η εναλλαγή του λυρισμού με το δωρικό ύφος γοητεύει το αναγνωστικό κοινό. Κι αν προσθέσουμε την άτακτη θέση μερικών στίχων σε κάποια ποιήματα,θα μπορούσαμε να την παρομοιάσουμε με τον ανθρώπινο ψυχισμό. Τον τρόπο που προσπαθούμε να κρατάμε τις ισορροπίες μέσα μας καί δεν τα καταφέρνουμε πάντα,καθώς τα συναισθήματα καί οι εμπειρίες της ζωής ''παίζουν'' διάφορα παιχνίδια εις βάρος μας. 

   ''ΣυμΠτώματα'' ο τίτλος της ποιητικής συλλογής καί αυτό το κεφαλαίο ''Π'' που ουσιαστικά χωρίζει την πρόθεση ''συν'' με την λέξη ''πτώματα'' γέννησε στο μυαλό μου ποικίλες σκέψεις. Μήπως έχουμε μία ψευδή αίσθηση της ζωής καί του εαυτού μας; Μήπως αν δεν έχουμε την πλήρη γνώση αυτών,περιφερόμαστε σαν άψυχα σώματα στον κόσμο; Μήπως δεν δίνουμε την πρέπουσα αξία στην ψυχή μας καί την αφήνουμε απροστάτευτη στους κινδύνους που ελλοχεύουν καί δεν αντιδρούμε; Ποιός/α δύναται να μας δώσει μία αδιαμφισβήτητη απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα; 

   Tράβηξε το βλέμμα μου καί εστίασα πολλές φορές την προσοχή μου εκεί,κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης,η τριψήφια συλλαβή ''θαν'' που την παρέθετε ο συγγραφέας πολλάκις μέσα στους στίχους των ποιημάτων είτε αυτούσια,είτε με κάποιο αναγραμματισμό μέσα σε αγκύλες. Μήπως αυτό φανερώνει την παρουσία του θανάτου στη ζωή μας καί το αναπόφευκτο αυτού; O θάνατος καραδοκεί παντού κι εμείς ψάχνουμε τρόπους να τον ξεγελάσουμε καί να τον αποφύγουμε. Ίσως,τελικά,η πολυπόθητη ελευθερία καί λύτρωση έρχεται όταν τον αποδεχόμαστε... 

    ''«Όταν τελειώσεις, θα παραδώσεις τον χάρτη, αντίγραφο δεν κρατάς» άκουσα απέξω κι η ηχώ της γνωστής φωνής σταμάτησε τον χρόνο. Δεν ήξερα αν ήμουν παγιδευμένος για πάντα εκεί μέσα ή [αν θ]α ακολουθούσα τον ήχο για να βγω. Πήρα σημειώσεις και σημάδεψα σημεία κι όσα μπόρεσα αποστήθισα στο ταξίδι αυτό αφού χάρτη δε[ν θα] κρατούσα." (Απόσπαμα από την ποιητική συλλογή)

   Ολοκληρώνοντας την αναφορά μου στην ποιητική συλλογή να σας πώ ότι οι τίτλοι των ποιημάτων εσκεμμένα είναι γραμμένοι με έντονα κεφαλαία γράμματα,η μακέτα του εξωφύλλου καί πάλι είναι επιμελημένη από τον κύριο Πέτρο Τσαλπατούρο καί ο πίνακας του εξωφύλλου,καθώς καί τα σχέδια που κοσμούν εσωτερικά τη συλλογή είναι του κυρίου Θεόδωρου Σαμψών.

   Κάπου εδώ τελειώνει το σημερινό μου αφιέρωμα στον συγγραφέα Χρίστο Τσιαήλη. Του εύχομαι ολόψυχα να είναι πάντα γερός καί δημιουργικός καί να μας προσφέρει τόσο όμορφα καί ουσιώδη έργα που αφυπνίζουν την κριτική μας ικανότητα καί σκέψη.

                                                               Καλά σας αναγνώσματα!

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΧΡΙΣΤΟΣ ΤΣΙΑΗΛΗΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ: ΓΚΟΒΟΣΤΗ