Το πανδοχείο

Γράφει η Κυριακή Γανίτη(Dominica Amat)

Όσο αγαπώ να ανακαλύπτω την πένα νέων δημιουργών,άλλο τόσο αγαπώ να διαβάζω έργα συγγραφέων που κατά το παρελθόν με έχουν ικανοποιήσει με την γραφή τους. Για ένα ανάλογο βιβλίο πρόκειται να σας μιλήσω σήμερα. Για ένα βιβλίο που εξέφρασα την επιθυμία να το διαβάσω με το που έμαθα πως θα κυκλοφορούσε σύντομα,καθώς η πρώτη μου επαφή με τη συγκεκριμένη συγγραφέα είχε στεφθεί με επιτυχία. Η συγγραφέας Δέσποινα Χατζή,μετά από δύο χρόνια από την κυκλοφορία του προηγούμενου βιβλίου της,επανέρχεται με ένα νέο ιστορικό-κοινωνικό μυθιστόρημα με τίτλο ''Το πανδοχείο'',που μας ταξιδεύει -έστω καί νοερά- στην Σικελία καί στην νότια Ιταλία,εκεί που από την αρχαιότητα καί για πολλά χρόνια μέχρι πρόσφατα,''χτυπούσε'' δυνατά η καρδιά του ελληνισμού καί πολλοί/ες διατηρούν ακόμη δυνατούς,σχεδόν αδερφικούς,δεσμούς. Ένα βιβλίο που θεωρώ πως θα μιλήσει στις καρδιές πολλών αναγνωστών/στριων,ακόμη καί αν δεν τους/τις συνδέει κάτι με εκείνον τον τόπο. Άλλωστε,πολλές φορές έχουμε ακούσει τους μεγαλύτερους να λένε την φράση πως οι Έλληνες καί οι Ιταλοί είναι ούνα φάτσα,ούνα ράτσα,θέλοντας να τονίσουν τα κοινά χαρακτηριστικά ανάμεσα στους δύο λαούς σε πολλά επίπεδα.

''Το Πανδοχείο'' ο τίτλος του βιβλίου καί συνδυάζοντάς τον με τον υπότιτλο ''Η ζωή στην ελληνόφωνη Καλάβρια'' καί την φωτογραφία εποχής που κοσμεί το οπισθόφυλλό του,θεωρώ πως μεταφερόμαστε πίσω στον χρόνο καί στον τόπο που θα λάβουν χώρα τα γεγονότα της ιστορίας. Είναι κάποια βιβλία που μας ''πλημμυρίζουν'' με χρώματα,αρώματα καί θύμησες με το που τα πιάνουμε στα χέρια μας. Σαν με ένα μαγικό τρόπο όλα να ζωντανεύουν μπροστά στα μάτια μας καί να γινόμαστε κι εμείς με τη σειρά μας αθέατοι/ες ήρωες καί ηρωϊδες. Το ίδιο μου συνέβη καί με το παρόν βιβλίο. Αυτό ίσως να οφείλεται στο γεγονός πως η συγγραφέας Δέσποινα Χατζή -αν μπορώ να κρίνω βάσει των δύο της βιβλίων που έχω διαβάσει- έχει την όμορφη συνήθεια να μας προσφέρει ιστορίες βιβλίων που ξεδιπλώνονται σε δύο χρόνους καί μέρη την ίδια στιγμή. Σαν να ενώνει την μητέρα Ελλάδα με τόπους όπου άνθισε ο ελληνισμός καί έγινε δεύτερη πατρίδα για πολλούς/ες Έλληνες καί Ελληνίδες.

''Αθήνα, 1941. Ο δικηγόρος Αριστείδης Ιωακειμίδης και ο αδελφός του Ανδρέας τάσσονται με δουλική προθυμία στο πλευρό των Γερμανών κατακτητών. Στον αντίποδα, ο μικρότερος αδελφός τους, Φωκάς, και τρεις γυναίκες της οικογένειας αντιστέκονται δρώντας με απόλυτη μυστικότητα. Η οικογενειακή ισορροπία διαταράσσεται από εχθρότητες, πάθη και ασίγαστους έρωτες. Ορεινή Μπόβα, Καλαβρία, 1946. Η κόρη του Αριστείδη Ιωακειμίδη, Αντονέλλα, θέλοντας να ξεφύγει από το βάρος που νιώθει για τη στάση του πατέρα της, εγκαταλείπει οριστικά την Ελλάδα ακολουθώντας τον σύζυγό της Αναστάζιο Αντριότι στην πατρίδα του, την Κάτω Ιταλία. Η ελληνόφωνη Καλαβρία την καλοδέχεται. Η νεαρή κοπέλα γοητεύεται από την ειδυλλιακή ύπαιθρο, τους ανθρώπους της, τις μνήμες τους, αλλά και την ιστορία της αλλοτινής Μεγάλης Ελλάδας. Ωστόσο, το ζευγάρι έρχεται αντιμέτωπο με τις πληγές που άφησε η αγριότητα του Μουσολίνι: την απόλυτη φτώχεια, ανεργία, μετανάστευση, κοινωνική αδικία. Εργαζόμενοι σκληρά, το 1960 αποκτούν το πανδοχείο «Magna Grecia», ανακουφίζοντας εν μέρει την κακοπαθημένη ζωή τους. Ρήγιο, Καλαβρία, 1995. Πρωτοπόρα και δυναμική, η Αντονέλλα αποφασίζει να περάσει το γέρμα της ζωής της στο πανδοχείο με μια παρέα συνομηλίκων της. Οι ζωές τους γίνονται μέρος της δικής της ζωής και οι ξεχωριστές ιστορίες όλων μπλέκονται σε μια ασίγαστη επιθυμία για λύτρωση." (Περίληψη οπισθοφύλλου)

Όπως προανέφερα στον πρόλογό μου,έχουμε στα χέρια μας ένα κοινωνικό μυθιστόρημα που μέσα στις σελίδες του γίνεται μία σεβαστή αναφορά σε ιστορικά γεγονότα που συγκλόνισαν τον κόσμο κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου. Άλλωστε,ένας πόλεμος,πάντα μα πάντα,έχει μόνο αρνητικά επακόλουθα που ταλανίζουν,ακόμη καί για χρόνια μετά την λήξη του καί επικράτηση της ειρήνης,όλες τις κοινωνίες καί τον αθώο πληθυσμό. Οι ισορροπίες χρειάζονται χρόνια για να αποκατασταθούν καί τα πάντα να επανέλθουν εκεί που ήταν πρίν καί αρχίσουν πάλι από την αρχή. Η συγγραφέας δεν χαρίζεται σε κανέναν καί καμία. Κάνει μία σαφή αναφορά καί ένα αιχμηρό σχόλιο τόσο στα καλά όσο καί στα κακώς κείμενα εκείνης της εποχής. Από την όποια μορφή αντίστασης στον κατακτητή από άνδρες καί γυναίκες,την συμπόνοια καί τον ανθρωπισμό,την άσβεστη φλόγα του έρωτα που δύναται να γεννηθεί ακόμη καί κάτω από αντίξοες συνθήκες,την επιθυμία των γυναικών να συνεισφέρουν καί να στηρίξουν τους συζύγους τους έως καί εκείνους/ες που έχουν ''μόλυνει'' την ιστορία στέκοντας στο πλάι των εχθρών προς ίδιον συμφέρον. Όλα θα ''πέσουν'' στο τραπέζι καί η συγγραφέας θα τα προσεγγίσει με την πρέπουσα προσοχή καί σεβασμό.

Άνθρωποι ετερόκλητοι μεταξύ τους με διαφορετικές ηλικίες,εμπειρίες ζωής,επιθυμίες,μυστικά καί πάθη θα έρθουν να συμβιώσουν τόσο κατά το παρελθόν όσο καί στο παρόν του βιβλίου. Γυναίκες καί άνδρες που πρεσβεύουν διαφορετικούς ρόλους. Από την υποταγμένη,εγκαταλελειμένη σύζυγο καί τις γυναίκες -μεγαλύτερης,ή,μικρότερης ηλικίας- που διψούν για ένα καλύτερο αύριο έως καί τους άνδρες που πασχίζουν για την ελευθερία καί τους δοσίλογους καί τους μαυραγορήτες. Πώς θα μπλεχθούν οι ζωές τους καί με ποιό αποτέλεσμα; Το μόνο σίγουρο πως κανένας καί καμία δεν θα βγεί αλώβητος/η από αυτήν την ιστορία. Μερικοί/ες θα παραμείνουν καταδικασμένοι/ες στις λάθος επιλογές,άλλοι/ες θα πληρώσουν βαρύ αντίτιμο για ό,τι έχουν πράξει καί τέλος,θα υπάρξει καί μερίδα αυτών που,αν καί αργά,θα βρούν αυτό που διακαώς αναζητούν. Θεωρώ πως η συγγραφέα κρατά δίκαιη στάση απέναντί τους. Δεν μεροληπτεί υπέρ κάποιων,τιμωρώντας άδικα κάποιους/ες άλλους/ες. Θα κάνει μία άρτια σκιαγράφηση όλων των χαρακτήρων των προσώπων της ιστορίας της. Θα τους/τις φέρει ενώπιον του αναγνωστικού κοινού που θα είναι καί τελικά εκείνο που θα τους/τις κρίνει αθώους/ες,ή,ενόχους/ες. Καί εδώ που τα λέμε,η ίδια η ζωή έχει αποδείξει με ποικίλους τρόπους πως εκείνη είναι ο μέγας ''δικαστής'' που επιβάλει τις ποινές,ή,προσφέρει την πολυπόθητη λύτρωση.

Ο λόγος της συγγραφέως είναι σωστά δομημένος με αρχή,μέση καί τέλος καί αν έχουμε μία διπλή,παράλληλη αφήγηση σε δύο χρόνους κι εναλλαγή των τοποθεσιών που θα διεξαχθούν τα γεγονότα,μπορώ να πώ ότι στο σύνολο έχουμε ένα καλογραμμένο καί προσεγμένο κείμενο. Τα κεφάλαια είναι μικρά καί περιεκτικά. Ακόμη καί το λεξιλόγιο καί τα εκφραστικά μέσα έχουν επιλεχθεί με προσοχή καί φειδώ από την συγγραφέα ώστε να αποφευχθούν τυχόν υπερβολές,ή,τάσεις εντυπωσιασμού. Με την πένα της στοχεύει στο μυαλό καί τις καρδιές των αναγνωστών/στριων. Μας προσκαλεί σε αυτό το ταξίδι μνήμης καί νοσταλγίας. Άραγε,ισχύει αυτό που πολύ σοφά λέει ο λαός πως ο χρόνος μπορεί να γιατρέψει τα πάντα,ή,έστω να μετριάσει τον πόνο;

Ολοκληρώνοντας την ανάγνωση του βιβλίου,δεν σας το κρύβω πως αμέσως μου γεννήθηκε η επιθυμία να επισκεφτώ αυτά τα μέρη που αναφέρονται μέσα στις σελίδες του καί να ζήσω,έστω καί για λίγο,στον κόσμο των ηρώων καί των ηρωϊδων. Εάν θέλετε κι εσείς με τη σειρά σας να μυηθείτε στην ομορφιά καί στη σαγήνη του ιταλικού Νότου,δεν έχετε παρά να αναζητήσετε καί να διαβάσετε το βιβλίο. Εμένα μου άρεσε πάρα πολύ!

Καλά σας αναγνώσματα!

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΧΑΤΖΗ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ: ΜΙΝΩΑΣ