Το ρέκβιεμ της κόλασης

 

Γράφει η Κυριακή Γανίτη(Dominica Amat)

   Ποιά είναι η πρώτη σκέψη που περνά απ΄το μυαλό σας ακούγοντας τη λέξη ''ρέκβιεμ''; Όχι,δεν θέλω να το πολυσκεφτείτε. Θέλω απλά να γεννηθεί αυθόρμητα στο νου σας η όποια θεωρία. Για μένα η λέξη ''ρέκβιεμ'' είναι ταυτισμένη με κάποια μελωδία. Άραγε,πώς μπορεί μία μουσική να ταυτιστεί με την ιδέα της κόλασης; Μήπως τα πάντα γύρω μας -ακόμη κι αν αυτά που δεν τα βλέπουμε,ή,δεν πιστεύουμε στην ύπαρξή τους- είναι λουσμένα από κάποια μελωδία που εκπέμπει έναν άηχο,διαρκή ήχο; Δεν επιθυμώ να σας κουράσω παραπάνω κι ευθύς αμέσως θα σας εξηγήσω προς τι όλος αυτός ο πρόλογος. Σήμερα θα σας μιλήσω για το νέο μυθιστόρημα του συγγραφέα Μάνου Καλύβα,με τίτλο ''Το ρέκβιεμ της κόλασης'' που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Αγγελάκη. 'Οπως,εύλογα,αντιλαμβάνεστε ο τίτλος του καί μόνο ήτο αρκετός για να ξεκινήσω την αναφορά μου στο βιβλίο με τον παραπάνω πρόλογο. Μου είχε εξάψει την φαντασία κι ανυπομονούσα να ξεκινήσω την ανάγνωση. Αφέθηκα,λοιπόν,σε αυτό το ρέκβιεμ της κόλασης.

   Η γνωριμία μου με την πένα του συγγραφέα δεν έγινε τώρα. Κατά το παρελθόν μου είχε δοθεί η ευκαιρία να διαβάσω δύο ιστορικά του μυθιστορήματα καί να μείνω αρκετά ικανοποιημένη από αυτήν την εμπειρία,οπότε ήμουν θετικά προσκείμενη προς το νέο του -πάλι ιστορικό- μυθιστόρημα. Ήξερα πως θα διαβάζα ένα βιβλίο όπου η ιστορία θα έπιανε από το χέρι την μυθοπλασία καί θα πορευόντουσαν πλάι-πλάι προσφέροντάς μας ένα ενδιαφέρον καί εύληπτο κείμενο. Όπως κι έγινε. Ο συγγραφέας με φανερή την εξέλιξη στη γραφή του αποτυπώνει πάνω στο χαρτί μία ιστορία όπου η δράση,η αγωνία,η περιπέτεια καί οι απαραίτητες ανατροπές αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι αυτού. Τα κεφάλαια είναι γεμάτα από περιγραφικές εικόνες,άφθονο λεξιλόγιο καί ρεαλιστικούς διαλόγους ανάμεσα στους ήρωες που μας προσφέρουν τις χρήσιμες πληροφορίες. Αγαπημένο μου στοιχείο είναι η αναφορά στο όνομα κάποιου αγγέλου,ή,δαίμονα,καθώς καί η ερμηνεία που του δίνεται. Κρατήστε το! Δεν είναι τυχαία η επιλογή τους.

   ''Αν… όλα συμβαίνουν για κάποιον λόγο, ποιος τον ορίζει και με ποια κριτήρια; Γιατί η ευτυχία να κοστίζει τόσο ώστε ακόμη και ο Θεός να τη μοιράζει με φειδώ; Σε μια εποχή τρόμου όπως εκείνη της Ιεράς Εξέτασης όπου η σκέψη αποτελεί έγκλημα, ο φθόνος αρετή και τα όνειρα αμαρτία, μπορεί μια αγάπη να ανθίσει ή τα δάκρυα θα αφήσουν στίγματα ανεξίτηλα σκοτώνοντας την ψυχή; Αρκεί μόνο η θέληση για να κερδίσει κάποιος την ειρήνη στην καρδιά του ή κάθε προσπάθεια είναι καταδικασμένη από εχθρούς ορατούς αλλά και αόρατους; Είναι δυνατόν ο Θεός να αναιρεί μια υπόσχεση που έχει δώσει; Η ουσία της αμαρτίας κρύβεται στη σκέψη, στην επιθυμία ή στον νόμο; Ποια άλλη δύναμη εκτός από ένα όνειρο μπορεί να οδηγήσει τον άνθρωπο στον ουρανό; Αν αυτός είναι ο σκοπός γιατί να έχει τόσες δυσκολίες; Αμέτρητα ερωτήματα που καταλήγουν βασανιστικά, στερώντας την πεμπτουσία της ζωής που δεν είναι άλλη από την ελπίδα. Ακόμα και αν ο άνθρωπος πετύχει την υπέρτατη νίκη απέναντι στον εαυτό του, παραμένει τρωτός απέναντι στον ανηλεή δαίμονα της μοναξιάς που τρέφεται από τη δυστυχία που σκορπά. Σίγουρα οι δυσκολίες μπορούν να γίνουν αξεπέραστα εμπόδια… αλλά και ο δρόμος για να φτάσουμε στα άστρα." (Περίληψη οπισθοφύλλου)

   Η θρησκεία διδάσκει την αγάπη,τη συμπόνια,τη συγχώρεση,την αποδοχή,την προσφορά στον συνάνθρωπο καί αρνείται οτιδήποτε αρνητικό. Δεν εκδικείται καί δεν τιμωρεί. Ή τουλάχιστον έτσι θα έπρεπε να συμβαίνει. Δυστυχώς,όμως,η ιστορία έχει αποδείξει -κάτι το οποίο συμβαίνει μέχρι καί τις μέρες μας- πως στο όνομα της εκάστοτε θρησκείας έχουν διαπραχθεί ειδεχθή εγκλήματα με αποτέλεσμα τον θάνατο εκατομμυρίων αθώων ανθρώπων. Άν καί είμαι ένα άτομο που πιστεύω πολύ,πάντα με τον δικό μου τρόπο,δε δέχομαι πολλούς από τους τρόπους με τους οποίους έπραταν καί σκέφτονταν έως καί επέβαλλαν πολλά πράγματα στους πιστούς εκείνοι που βρίσκονταν σε υψηλά ιερατικά αξιώματα. Ο κλήρος οφείλει να ενώνει κι όχι να ξεχωρίζει τους ανθρώπους. Κανένας Θεός καί καμία θρησκεία δε διδάσκει πως η τιμωρία καί η εκδίκηση είναι επιτρεπτές καί πρέπει να τις δεχόμαστε αγόγγυστα. Ο σκοταδισμός,η αφέλεια καί ο τρόμος μπορούν να μας οδηγήσουν σε λανθασμένα μονοπάτια. 

   Ο συγγραφέας πλάθει με την φαντασία του ένα ονειρικό σκηνικό δράσης που δεν ξεχωρίζει πολύ από την πραγματικότητα. Υπάρχει κάποιος/α που δεν έχει ακούσει για την Ιερά Εξέταση καί τα όσα αποτρόπαια συνόδευαν αυτή,κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα,στην Ευρώπη; Ποιός/α δεν γνωρίζει τους φημισμένους Ναϊτες; Εγώ για να είμαι ειλικρινής,τα όσα γνωρίζω για τα παραπάνω τα έχω μάθει από βιβλία ιστορίας,ή,ντοκιμαντέρ. Ποτέ έως σήμερα δεν είχε τύχει να διαβάσω γι'αυτά σε κάποιο λογοτεχνικό έργο καί να που τώρα συνέβη κι αυτό καί έχω την αίσθηση πως άνοιξε ένα επιπλέον παράθυρο που μου επέτρεψε να ρίξω κλεφτές ματιές πίσω στον χρόνο. Να ζήσω,έστω καί με αυτόν τον τρόπο,σε εκείνη την μαύρη περίοδο. Να γίνω μάρτυρας των εμπειριών της ζωής αυτών των ανθρώπων. Να συμπονέσω,αλλά καί να θυμώσω. Βλέπετε,ανθρώπινο προτέρημα/ελάττωμα η αγανάκτηση καί δεν πρόκειται να δικαιολογηθώ γι'αυτό. Ούτε να δικαιολογήσω/συγχωρέσω όλα τα αποτρόπαια που έχουν διαπράξει κάποιοι άνθρωποι έναντι κάποιων άλλων,έχοντας την λανθασμένη εντύπωση πως επιτελούν το θέλημα του Θεού. Κάθε άλλο θα έλεγα...

   Το θεϊκό στοιχείο κάνει πολύ εμφανή την παρουσία του μέσα στο κείμενο χωρίς να γίνεται γραφικό,ή,να υπερτερεί των λοιπών στοιχείων. Άλλωστε,αυτός είναι ο βασικός άξονας γύρω από τον οποίο θα αναπτυχθεί όλη η υπόθεση καί θα δράσουν τα πρόσωπα αυτής. Ακόμα καί η παρέμβαση του μεταφυσικού στοιχείου παίζει κάποιο ουσιαστικό ρόλο καί δεν τοποθετείται από τον συγγραφέα ελλείψει έμπνευσης,ή,για κάλυψη τυχών κενών. Παράλληλα,έχει δώσει βάση ο συγγραφέας αρκετό βάρος στη σκιαγράφηση των χαρακτήρων των ηρώων του. Ναι,είναι άνθρωποι με τα πάθη,τα λάθη,τις επιθυμίες,τα μυστικά καί τις όποιες σκέψεις. Ναι,ταλανίζονται καί προσπαθούν να βρούν τς ισορροπίες ανάμεσα στο καλό καί στο κακό. Ας μη γελιόμαστε. Καί τα δύο υπάρχουν μέσα στις ψυχές μας καί στο χέρι μας είναι ποιο από τα δύο θα επικρατήσει. Δική μας η ψυχή,δική μας καί η θέληση.

    Θα μπορούσα να σας μιλάω με τις ώρες για το βιβλίο,αλλά επειδή πρόκειται για νέα κυκλοφορία καί δεν ξέρω πόσοι/ες έχετε προλάβει να το διαβάσετε,κάπου εδώ θα ολοκληρώσω την αναφορά μου σε αυτό. Εγώ από την ανάγνωσή του επιλέγω να κρατήσω τις χρήσιμες πληροφορίες που έλαβα για εκείνη την περίοδο καί ταυτόχρονα το γεγονός πως έθεσε τους σωστούς προβληματισμούς που δελέασαν την κριτική μου ικανότητα καί σκέψη. Εσείς,άραγε,θα επιλέξετε να μάθετε ποιο είνα το ρέκβιεμ της κόλασης;

                                                             Καλά σας αναγνώσματα!

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΜΑΝΟΣ ΚΑΛΥΒΑΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ: ΑΓΓΕΛΑΚΗ