ΡΑΓΙΑΣ. ΜΕΡΕΣ ΚΑΙ ΝΥΧΤΕΣ 1821

 

Γράφει η Κυριακή Γανίτη(Dominica Amat)

   Ο Γιάννης Καλπούζος είναι ένας από τους πιο αγαπητούς συγγραφείς στη χώρα μας με ένα πλούσιο έργο στις πλάτες του. Ένας συγγραφέας που τιμά την χώρα μας καί την ιστορία της μέσα από τα μυθιστορήματά του. Ένας συγγραφέας που ήθελα εδώ καί καιρό να ''γνωρίσω'' την πένα του καί η πιο κατάλληλη συγκυρία έμελλε να είναι τώρα μέσα από το νέο του εμβληματικό,ιστορικό μυθιστόρημα με τίτλο ''ΡΑΓΙΑΣ. ΜΕΡΕΣ ΚΑΙ ΝΥΧΤΕΣ 1821" που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Ένα βιβλίο που ήρθε για να μας δώσει επιπλέον πληροφορίες για εκείνη την περίοδο καί να ''ανοίξει'' ένα παράθυρο στο χρονοντούλαπο καί να ρίξουμε κλεφτές ματιές στο παρελθόν. Η χρονική περίοδος καί τα μέρη που θα λάβουν χώρα τα γεγονότα του βιβλίου είναι από το 1816 έως το 1829. Θα ταξιδέψουμε από την Πάτρα στην Τριπολιτσά καί από το Ναύπλιο στο Μεσολόγγι... 

    Όλοι κι όλες θαυμάζουμε τους ήρωες καί τις ηρωϊδες της επανάστασης του 1821,μα τί γίνεται με τους άλλους αφανείς ήρωες; Έχουμε αναρωτηθεί,ποτέ,πώς ήταν η ζωή αυτών των ανθρώπων λίγα χρόνια πριν την κήρυξη της επανάστασης; Για ποιον λόγο θεώρησαν πως τότε ήταν η κατάλληλη στιγμή; Ποιες οι σχέσεις των Ελλήνων πριν,κατά τη διάρκεια καί λίγα χρόνια μετά την επανάσταση; Η αρχή έγινε το 1821 μα χρειάστηκαν μερικά ακόμη χρόνια ώστε να επέλθει η ελευθερία σε όλα τα μέρη της χώρας. Γιατί,λοιπόν,να μην μνημονεύουμε κι εκείνη την περίοδο; Ίσως γιατί ως λαός έχουμε -εξ αρχαιοτάτων χρόνων- την κακιά συνήθεια να στρεφόμαστε ο ένας εναντίον του άλλου; Πόσο οξύμωρο είναι το γεγονός πως απέναντι σε έναν πιθανό εχθρό γινόμαστε μία γροθιά κι σε περιόδους ειρήνης πολεμάμε τους συμπατριώτες μας; Ζούμε,άραγε,ως λαός σαν τα πρόσωπα μίας αρχαίας τραγωδίας; Κι αφού ξέρουμε ότι την ύβρι ακολουθεί η νέμεσις κι όχι πάντα η κάθαρσις,γιατί εμμένουμε να πράττουμε αναλόγως; 

    Ο συγγραφέας επιλέγει να αφηγηθεί την ιστορία του βιβλίου του -κατά κόρον- από έναν μη γνωστό ήρωα της επανάστασης. Τολμώ να σας πω πως βρήκα ευφυή αυτήν την κίνησή του. Όπως υπάρχουν τα απομνημονεύματα άλλων γνωστών προσώπων,έτσι αφήνει καί στον ήρωά του να πει τα όσα έζησε εκείνα τα χρόνια μέσα από τη δική του οπτική γωνιά. Του επιτρέπει να πει ελεύθερα ό,τι επιθυμεί,χωρίς να του βάζει όρια,κανόνες,ή,να τον λογοκρίνει. Προσπαθεί,όσο είναι αυτό εφικτό,να είναι αντικειμενικός καί να κρατά σωστή στάση καί κρίση. Βέβαια,έχουμε ξαναπεί πως η ιστορία έχει τόσες εκδοχές κι αλήθειες όσα τα πρόσωπα που την έζησαν καί τη διηγούνται. Στο παρόν μυθιστόρημα ο ήρωας θα πει καί τα θετικά καί τα αρνητικά. Δεν θα κρύψει τίποτα,ούτε έχει τάσεις να ωραιοποιήσει καταστάσεις καί να αγιοποιήσει ανθρώπους. Άν συνέβαινε κάτι τέτοιο,να είστε σίγουροι/ες πως θα με έβρισκε αντίθετη...

    Αγάπησα,λοιπόν,την αυθεντικότητα καί την πρωτοτυπία της πένας του συγγραφέα. Με χειρουργικούς,λεπτούς ελιγμούς προσαρμόζει άψογα το ύφος καί τον λόγο του ώστε να ταιριάζει σε έναν άνθρωπο εκείνης της εποχής με τις όποιες γνώσεις καί τρόπο έκφρασης. Εσκεμμένα πέφτει σε γραμματικά καί συντακτικά λάθη,για να καταφέρει να μεταφέρει το αναγνωστικό κοινό σε εκείνη την εποχή,καθιστώντας τα πρόσωπα του κειμένου απτά. Να αναπτύξει το αναγνωστικό κοινό συναισθήματα καί σκέψεις. Να τους/τις κατανοήσει καί να ''μοιραστεί'' μαζί τους το όποιο βάρος κουβαλούν... Διεισδύοντας μέσα στις ψυχές τόσο των ηρώων καί των ηρωϊδων του,όσο καί των αναγνωστών/στριων προβαίνει σε μία βαθειά σκιαγράφηση των χαρακτήρων τους μα καί της εποχής εν γένει.

    ''Αφότου ο Αγγελής βρέθηκε φυλακισμένος στο κοτέτσι του Σαχίν Αγά, το μίσος φώλιασε στην ψυχή του σαν φαρμακερό φίδι. Κατά την εκρηκτική και συγχρόνως σαγηνευτική πορεία του μπαίνει στη δούλεψη ενός στρυφνού και τσιγκούνη πραματευτή, που σου πουλά κωλοφωτιά για καντήλι. Τον ζώνει το μολυβένιο σύγνεφο της σκλαβιάς και του εξευτελισμού των ραγιάδων. Σμίγει με την Κερασία, όπου στο πρόσωπό της βουτάνε και κολυμπούν τα όνειρα. Απαντιέται με κοτζαμπάσηδες, κολίγους και συμπολεμιστές, που είναι πιότερο από αδέρφια και γυναίκα την ώρα της μάχης, ενώ ένα τρομαγμένο Τουρκόπουλο γαντζώνεται πάνω του. Στον δρόμο του και δύο γέροντες, οι οποίοι ξεψαχνίζουν το κίνητρο για καθετί μα και τη γλυκιά και φαρμακερή ουσία του «εγώ», η πλανεύτρα Ασπασία, διαβολικοί ξένοι, ντόπιοι τυχοδιώκτες, ο επί τριάντα έξι χρόνια αμίλητος Συμεών, ένας καβαλάρης που σώζει αιχμάλωτες Τουρκοπούλες και ο τρανότερος οχτρός του λεύτερου ανθρώπου, ο φόβος. Ο Αγγελής βιώνει το μεγαλείο και τη σκοτεινή πλευρά του ματοβαμμένου Εικοσιένα, γκρεμίζοντας μυθεύματα και φανερώνοντας καταχωνιασμένες αλήθειες. Σφιχταγκαλιάζεται με τη φωτιά του ξεσηκωμού, μεταβολίζει την αγριότητα σε ελπίδα, λύτρωση και γλυκασμό, και βροντοφωνάζει: «Θέλω να μην είμαι ραγιάς σε κανέναν. Ραγιάς σε τίποτα!»" (Περίληψη οπισθοφύλλου)

   ''Ραγιάς'' ο βασικός τίτλος του βιβλίου καί μία τόσο μικρή κι εύηχη λέξη κρύβει τόσα πολλά πίσω της. Με αραβική προέλευση η ερμηνεία της λέξης είναι ''κοπάδι'' που κατά τη διάρκεια της άνθισης της οθωμανικής αυτοκρατορίας χρησιμοποιήθηκε με αρνητική σημασία υποδηλώνοντας τον ''δούλο''... Μία λέξη που μπορεί να πληγώσει,από το άκουσμα καί μόνο,καί να μας κάνει να αισθανθούμε άβολα. Ας αναπτύξουμε,λοιπόν,την ενσυναίσθησή μας καί να μπούμε,έστω καί νοερά,στην θέση αυτών των ανθρώπων. Πώς θα νιώθατε; Εγώ θα ένιωθα σαν πνίγομαι. Σαν να μου στερούσαν το απαραίτητο οξυγόνο,όχι μόνο για να επιβιώσω,αλλά για να ζήσω όπως αξίζει καί επιθυμώ. Να ερωτευτώ,να κάνω οικογένεια,να μην αισθάνομαι φόβο καί πολλά ακόμη. Για εμάς είναι εύκολα να τα λέμε γιατί τα έχουμε ως δεδομένα,ενώ εκείνοι/ες όχι... 

    Εν κατακλείδι,μπορούμε να πούμε ότι ο συγγραφέας Γιάννης Καλπούζος μέσα από την ιστορία του νέου του βιβλίου υφαίνει ένα υφαντό από μνήμες,ιστορία,συναισθήματα καί ελπίδα. Βάσει της φιλοσοφικής καί κοινωνικής σκοπιάς μιλάει για όλα όσα ταλάνιζαν τους ανθρώπους τότε,αφού εξετάζει στο μικροσκόπιο συμπεριφορές,πάθη,λάθη καί βαθύτερες επιθυμίες. Η θυσία καί η προσφορά αυτών των ανθρώπων,ποτέ μα ποτέ,δεν θα θεωρηθεί πως πήγε εις μάτην. Άν δεν ήταν όλοι κι όλες εκείνοι/ες,εμείς δεν θα βρισκόμασταν εδώ που είμαστε σήμερα. Θα είμαστε για πάντα ευγνώμονες καί δεν θα αφήσουμε η ιστορία τους να ξεχαστεί. Αναζητήστε το είτε αγαπάτε να διαβάζετε ανάλογα μυθιστορήματα,είτε όχι. 

                                                              Καλά σας αναγνώσματα!

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΠΟΥΖΟΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ: ΨΥΧΟΓΙΟΣ