ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΝΑ Σ' ΕΛΕΓΑΝ ΛΙΣΣΑΒΩ

Γράφει η Κυριακή Γανίτη(Dominica Amat)

Η ανάγνωση καί τα βιβλία θαρρώ πως ποτέ δεν πρόκειται να με κουράσουν,ή,να με κάνουν να νιώσω πλήξη. Ακόμη κι αν υπάρξουν βιβλία που μπορεί να μην με έχουν ικανοποιήσει είτε από άποψη γραφής,είτε λόγω της υπόθεσής τους,θεωρώ πως ποτέ δεν έχω βγει λιγότερο ''πλούσια'' από την επαφή μου με αυτά. Σήμερα έμελλε να διαβάσω ένα βιβλίο που μου άφησε κάπως αντιφατικά συναισθήματα. Από την μία μεριά,ένιωσα ευτυχής που γνώρισα για πρώτη φορά την πένα της συγγραφέως Σοφίας Δημοπούλου,μέσα από το καινούργιο της μυθιστόρημα με τίτλο ''Καλύτερα να σ'έλεγαν Λισσάβω" που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός κι από την άλλη,ήθελα το κάτι παραπάνω από την πλοκή του. Για να μην παρεξηγηθώ,δεν λέω πως είναι ένα λιγότερο καλό βιβλίο,αλλά όσον αφορά τις αναγνωστικές μου προτιμήσεις δεν με κάλυψε όσο θα ήθελα. Θα σας εξηγήσω στη συνέχεια τι εννοώ.

Η συγγραφέας μας παραδίδει ένα βιβλίο που κινείται ανάμεσα στο συναίσθημα καί το κοινωνικό-ιστορικό γίγεσθαι της χώρας μας σε μία περίοδο αρκετά μακρινή κι άγνωστη για τους περισσότερους καί τις περισσότερες από εμάς. Αυτό ως στοιχείο με έκανε να ξεκινήσω να διαβάζω το βιβλίο με μεγάλο ενδιαφέρον καί προσήλωση. Άνθρωποι είμαστε που ζούμε μέσα στις κοινωνίες. Μέσα σε αυτές,λοιπόν,αναπτύσσονται σκέψεις,ιδέες,διαπροσωπικές σχέσεις καί έντονα συναισθήματα. Παράλληλα,οι όποιες πολιτικές καταστάσεις καί ιστορικές στιγμές έχουν παίξει καθοριστκό ρόλο στο πως εξελίχθηκαν σχεδόν τα πάντα γύρω μας,με κυριότερο όλων τις ζωές τόσο των άμεσα,όσο καί των έμμεσα εμπλεκόμενων με αυτά.

Πολλάκις έχω πει πως η ανάγνωση ενός βιβλίου καί η μύησή μου στον κόσμο του ξεκινά από τον τίτλο καί το εξώφυλλό του. ''Καλύτερα να σ'έλεγαν Λισσάβω'',λοιπόν,ο τίτλος που επιλέγει η συγγραφέας καί από το αρχικό κιόλας άκουσμα παραξενεύτηκα από το ιδιαίτερο αυτό όνομα που όπως καταλάβαινα ανήκε στην κύρια πρωταγωνίστρια του βιβλίου. Ένα όνομα καθόλου γνώριμο καί ασυνήθιστο μέσα στα τόσα που φέρουν τόσες γυναίκες γύρω μας. Ένα όνομα κάπως τραχύ στην γλώσσα μα κι άλλο τόσο ενδιαφέρον καί ιδιότροπο που σαν να έκρυβε κάτι άλλο πιο βαθύ πίσω του. Όσο για την εικόνα του εξωφύλλου,δεν σας το κρύβω,αλλά δεν στάθηκα πολύ εκεί γιατί ένιωθα μια έξαψη για το τι θα συναντούσα μέσα στις σελίδες του βιβλίου. Προχώρησα,λοιπόν,με ταχύτατους ρυθμούς στην ανάγνωση της περίληψης καί έπειτα ολόκληρου του μυθιστορήματος.

''Ο Νάσιος και η Λισσάβω μεγαλώνουν στο Νησί, ένα χωριό του Ρουμλουκιού, του Ρωμιότοπου της Ημαθίας, κοντά στη λίμνη των Γιαννιτσών. Η ιστορία τους ξεκινά το 1911, όταν ακόμα ο τόπος τους είναι υπόδουλος στους Τούρκους. Τα δυο παιδιά θα ζήσουν μαζί τη μετάβαση από την Τουρκοκρατία στην ελεύθερη Ελλάδα, αλλά οι κρατούσες κοινωνικές αντιλήψεις και ένας κυκεώνας γεγονότων σύντομα θα τους χωρίσουν, όταν ο έρωτας φαίνεται πως έχει το πάνω χέρι. Ούτε η ξενιτιά, ούτε οι πόλεμοι, ούτε οι προσωπικοί λαβύρινθοι, ούτε ακόμα κι αυτή η φυλακή δεν καταφέρνουν να σταματήσουν την επιθυμία και το όνειρο. Κι όταν τα χρόνια περνούν κι η Λισσάβω γίνεται Λίζα, ο Νάσιος αντιλαμβάνεται πως όλα έχουν αλλάξει· τόποι, ιδέες, πολιτική, ήθη, χαρακτήρες. Και με όλα τα μυστικά που τον βαραίνουν, το όνειρό του είναι να ενωθεί μαζί της, έστω και αργά. Πώς θα καταφέρει να σταθεί όμως εμπρός της αγνός έπειτα από όσα τον έχουν στιγματίσει; Πότε θα καταφέρει να αφομοιώσει μέσα του το μυστικό που μόνο εκείνος κατέχει;" (Περίληψη οπισθοφύλλου)

Η συγγραφέας,ορθώς για εμένα,στις πρώτες σελίδες μας παραθέτει χρήσιμες πληροφορίες γύρω από τα ιστορικά γεγονότα που συντελέστηκαν στη χώρα μας τη συγκεκριμένη περίοδο που θα διανύσουν τις ζωές τους τα πρόσωπα του βιβλίου,καθώς καί τις όποιες παρατηρήσεις σχετικά με τη γλώσσα καί τους όποιους τοπικούς ιδιωματισμούς. Παράλληλα,η ύπαρξη των δύο χαρτών θα παίξουν βοηθητικό ρόλο ώστε να κατατοπιστούμε ως αναγνωστικό κοινό καί να μπορέσουμε να ''τοποθετήσουμε'' τους εαυτούς μας στην συνολική εικόνα. Σαν να είμαστε κι εμείς αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας. Εδώ,όμως,υπάρχει ένα μεγάλο ''αλλά'' για εμένα. Από καθαρά υποκειμενική ματιά καί χωρίς να θέλω να προσβάλλω την συγγραφέα,θεωρώ πως έδωσε περισσότερη βάση στο συναισθηματικό κι όχι στο ιστορικό κομμάτι κατά τη διάρκεια της αφήγησης της πλοκής. Ενώ θα ήθελα να εστιάσει πιο πολύ στα πολιτικά,κοινωνικά καί ιστορικά σημεία,να λάβω περισσότερες πληροφορίες γύρω από αυτά,να ανοίξει κατά κάποιον τρόπο το χρονοντούλαπο καί να ξεπηδήσουν από εκεί μέσα θύμησες καί άλλα πολλά που μοιάζει να ξεθωριάζουν στο πέρασμα του χρόνου,αντ'αυτού έδωσε μεγαλύτερη βαρύτητα στη σχέση των δύο κύριων προσώπων.

Το βιβλίο είναι αλήθεια πως μου άφησε αμφίρροπα συναισθήματα. Τις ενστάσεις μου σχετικά με την υποθέση σας τις είπα. Δεν αναφέρθηκα,όμως,σε ένα αγαπημένο μου στοιχείο του μυθιστορήματος που με έκανε να το προσεγγίσω καί εντέλει να ικανοποιηθώ αρκετά εν μέρει από αυτό. Ο λόγος της συγγραφέως είναι που με κέρδισε σε αυτήν την ''γνωριμία''. Λόγος που μας προσεγγίζει. Λόγος που αναδεικνύει την έννοια του έρωτα,της φιλίας μα καί της πίστης καί τον αγώνα για την επίτευξη καί διατήρηση των ιδανικών. Ναι,μου άρεσε αυτή η καθαρότητα της γραφής που χρησιμοποιεί με φειδώ τους τοπικούς ιδιωματισμούς καί τα συνοπττικά,μεστά κεφάλαια που δεν κουράζουν,αλλά βοηθούν να έχουμε εντέλει ένα κείμενο στρωτό καί ευνόητο που διαβάζεται άκοπα.

Τώρα,όσον αφορά τους χαρακτήρες που θα συναντήσουμε κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης,είναι από εκείνους/ες που δεν ξέρω να σας πω με σιγουριά αν θα άλλαζα κάτι πάνω τους,πέραν από το γεγονός πως θα ήθελα να είναι κάπως πιο ενεργοί/ες μέσα στο κείμενο. Ίσως πάλι η συγγραφέας να είχε έναν συγκεκριμένο σκοπό που το έκανε όλο αυτό. Δίνοντας -κατά κόρον- στον κύριο πρωταγωνιστή τον λόγο μοιάζει σαν εκείνος να μιλάει εξ ιδίων όλων. Αναδεικνύεται,όχι μόνο ο δικός του ψυχισμός,αλλά καί των λοιπών. Ταυτόχρονα,δίνει το στίγμα των ηθών,εθίμων καί πεποιθήσεων της τότε εποχής. Όταν,βέβαια,έπαιρναν κι άλλα άτομα τον λόγο -έστω καί για λίγο- τότε λαμβάναμε καί τα υπόλοιπα κομμάτια που ολοκλήρωναν την εικόνα,χωρίς να υπάρχουν ανεπιθύμητα κενά,οδηγώντας μας προς ένα φινάλε δυνατό που δεν θα μπορούσε να υπάρξει άλλο πιο ιδανικό για να κλείσει ομαλά αυτός ο κύκλος.

Καί κάπου εδώ θα ολοκληρώσω την αναφορά μου στο βιβλίο,κρατώντας πάντα κατά νου μόνο τα θετικά που έλαβα από αυτό,μαζί με την επιθυμία να διαβάσω κι άλλα έργα της συγγραφέως μελλοντικά. Θα χαιρόμουν να ακούσω καί τις δικές σας απόψεις,όταν με το καλό το διαβάσετε.

Καλά σας αναγνώσματα!

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΣΟΦΙΑ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ: ΨΥΧΟΓΙΟΣ