Josten Holder

 

Η κριτική βασίζεται στην ομιλία,για την παρουσίαση του βιβλίου,από την ποιήτρια-συγγραφέα Χριστίνα Οικονομίδου

"Μπορούμε άραγε να ζήσουμε χωρίς διακυβέρνηση; Χωρίς εξουσίες; Μπορούμε εμείς οι άνθρωποι να χτίσουμε ένα σύστημα αυτοδιαχείρισης,δικαιότερο και ωφελιμότερο για όλους εμάς αλλά και το περιβάλλον μας,δηλαδή τη φύση; Αδιαμφισβήτητα αυτό είναι ένα ερώτημα που έχει απασχολήσει τους ανθρώπους -κάπως ακαδημαϊκά,θα έλεγα- από αρχαιοτάτων χρόνων,αρθρώθηκε ως πολιτικό αίτημα στις απαρχές της θεωρίας του αναρχισμού,ωστόσο στις μέρες μας αποκτά μια νέα διάσταση και προβληματισμό καθώς,εξαιτίας της κατά συρροήν κακής διαχείρισης του πλούτου και της εξάντλησης των φυσικών πόρων,αν μη τι άλλο,το ζήτημα κλιματικής αλλαγής και του φυσικού περιβάλλοντος έχουν πλέον περάσει ολοκάθαρα στο προσκήνιο,καθιστώντας σαφές (για αρκετούς,τουλάχιστον,κοινούς πολίτες) πως η ανθρωπότητα είναι αδύνατο να επιβιώσει αγνοώντας το και εξαντλώντας το προς όφελός της. 

Με δεδομένη την τεράστιας έκτασης διαφθορά των πολιτικών και την συνενοχή των μαζών (που κάτι ελπίζουν να αποκομίσουν από αυτήν,με τον έναν ή τον άλλον τρόπο) θα αναρρωτηθεί κανείς ποιο είναι καν το νόημα μιας τέτοιας συζήτησης. Κι όμως,τόσο στο πεδίο της πολιτικής (λιγότερο),όσο και στο πεδίο της τέχνης και της λογοτεχνίας (περισσότερο) αλλά κυρίως στο πεδίο της καθημερινότητας ολοένα και περισσότερες φωνές εξεγείρονται εναντίον αυτής της αδιέξοδης κατάστασης. Το ζήτημα είναι: Θα είναι αρκετές αυτές οι φωνές και θα καταφέρουν να συμφωνήσουν ώστε να δημιουργήσουν ένα αληθινά αντίπαλο δέος; Θα καταφέρουν,επίσης -κυρίως αυτό- να παραμείνουν αδιάβλητες;

Αν σας ξενίζουν όλα αυτά τα ερωτήματα σπεύδω να δηλώσω πως έχουν άμεση σχέση με το μυθιστόρημα της Χριστίνας Λατσίνου «Josten Holder» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Λυκόφως. Κι αυτό γιατί,ενώ πρόκειται για ένα φαινομενικά φουτουριστικό -επιστημονικής φαντασίας,θα λέγαμε- μυθιστόρημα,το οποίο δεν εκτυλίσσεται καν στον πλανήτη μας,έχει απίστευτες αντιστοιχίες με ό,τι μας συμβαίνει.

Μόνο που οι κάτοικοι του πλανήτη Josten Holder δεν έχουν αρχικά καμία σχέση με τους κατοίκους της γης,τόσο σ'ό,τι αφορά την ψυχολογία όσο και σ'ό,τι αφορά το σύστημα διακυβέρνησης. Η επάρκεια των αγαθών είναι ικανή να επιτύχει μια αποτελεσματική δίκαιη,ειρηνική και ισότιμη διανομή,όπου κανείς δεν αναρωτιέται για τον ρόλο και την θέση του στην κοινωνία.

Όλα αυτά μέχρι την Εισβολή. Από την στιγμή που ένας άλλος «πλανήτης-λύκος» καταλαμβάνει τα «πρόβατα»,στην κοινωνία του Josten Holder,πλέον αποκτούν αξία έννοιες που δεν είχαν ποτέ πριν,όπως π.χ. η ιεραρχία,η απαγόρευση,η διαβάθμιση,ακόμα και η φυλάκιση ή η εξόντωση.

Το δυστύχημα είναι ότι μέσα από αυτήν την παρέμβαση δεν ανταποκρίνονται εναντιωμένοι όλοι οι κάτοικοι του Josten Holder σαν μια γροθιά αλλά,αντίθετα,πολλοί από αυτούς ενσωματώνουν τις αρχές  των κατακτητών,πιστεύοντας μάλιστα ότι έτσι θα αποτελέσουν κάποτε ισότιμο μέλος τους (των κατακτητών,εννοώ) και θα επιβληθούν πάνω στους συμπολίτες τους. Αλλά ακόμα και αυτοί,που φανατικά εναντιώνονται,φαίνεται ότι έχουν επηρεαστεί από το νέο ιεραρχικό μοντέλο. 

Κανείς από τους χαρακτήρες της Χριστίνας Λατσίνου δεν είναι άμεμπτος. Όλοι σε κάτι αποβλέπουν, που δεν είναι απαραίτητα δικαιωματικά δικό τους κι επίσης δεν είναι σαφές και σ' αυτούς του ίδιους. Επίσης, όλοι τους είναι ευάλωτοι στην διαφθορά, κι αν κάνουνε στο τέλος το σωστό, δεν ξέρουμε με σιγουριά κατά πόσον είναι ανιδιοτελής αυτή τους η προσέγγιση.

Ο κεντρικός χαρακτήρας,για παράδειγμα,ο Σωτήρης,που από την αρχή αντιστέκεται στις αρχές και την επιβολή των κατακτητών,σε κάποια στιγμή καλείται να χρησιμοποιήσει τα δικά τους όπλα για ν'αντισταθεί και δοκιμάζεται διαρκώς,καθ' όλη τη διάρκεια της αφήγησης,ηθικά και πρακτικά,σ'αυτήν την άνιση μάχη. Και δεν ανταποκρίνεται,όπως θα θέλαμε ή θα υποθέταμε κάθε φορά.

Υπάρχουν,ασφαλώς,κι εκείνοι που υιοθετούν απ' την αρχή την λογική και την ιεραρχία των κατακτητών (σαν να την περίμεναν),πλην όμως δεν είχαν υπολογίσει πως ό,τι κι αν έκαναν για να εδραιωθούν σ'αυτό το νέο καθεστώς,τίποτα δεν θα μπορούσε να τους καταστήσει ισότιμους.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει λοιπόν,η απεικόνιση των σχέσεων ανάμεσα σε κατακτητές και κατακτημένους,με εστίαση στην κοινωνική θέση τους στον κόσμο από τον οποίον προέρχονται και στον μεικτό κόσμο στον οποίον πλέον ανήκουν. Για παράδειγμα,η πρώτη σύζυγος του Σωτήρη,η Μπέτυ,ευελπιστώντας να ενταχτεί στο νέο σύστημα διακυβέρνησης,ενδίδει με απίστευτη προθυμία,στις ορέξεις ενός εκ των κατακτητητών -υπαλλήλου γ' κατηγορίας,στον κόσμο προέλευσης,που την τελευταία στιγμή γλίστρησε στο διαστημόπλοιο- και εντέλει,ουσιαστικά βιάζεται από αυτόν,χωρίς όμως να μπορεί και να τον καταγγείλει.

Μοναδική ακέραιη,ίσως,παρουσία,σ’αυτό το δυστοπικό μυθιστόρημα,η Μαρίνα,η οποία,χωρίς να έχει εμφανώς τον πρωταγωνιστικό ρόλο,καταφέρνει να συμπληρώσει τα κενά και να τοποθετήσει τους ήρωες εκεί όπου ανήκουν.

Κλείνοντας,θα ήθελα να σημειώσω ότι η Χριστίνα Λατσίνου δεν έγραψε απλώς ένα μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας. Μπορεί να έχει πάμπολλα στοιχεία από αυτό το είδος αλλά,επί της ουσίας,πρόκειται για ένα κοινωνικό μυθιστόρημα που μας αφορά πολύ περισσότερο από αυτό που νομίζουμε."

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΛΑΤΣΙΝΟΥ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ: ΛΥΚΟΦΩΣ