Μια φιλία στη Σμύρνη

Γράφει η Κυριακή Γανίτη(Dominica Amat)

   Με αφορμή την συμπλήρωση των εκατό ετών από την καταστροφή της Σμύρνης καί όσων τραγικών ακολούθησαν αυτήν,πολλοί συγγραφείς επέλεξαν να τιμήσουν την ιστορία της καί τους ανθρώπους που έζησαν όλα αυτά,μέσα από μυθιστορήματά τους. Η αλήθεια είναι πως ως θέμα με γοητεύει,καθώς αγαπώ την ιστορία,αλλά να... στο βάθος του μυαλού μου υπάρχει η σκέψη καί ο φόβος μην τυχόν καί διαβάσω μία επανάληψη των ήδη ειπωμένων. Ευτυχώς,όμως,που όσα λίγα βιβλία διάβασα σχετικά με αυτό το ζήτημα,το καθένα εξ αυτών είχε να μου δώσει κάτι το διαφορετικό. Ένα γλυκόπικρο μα γεμάτο από δυνατά συναισθήματα,μνήμες καί συγκίνηση είναι το ιστορικό-κοινωνικό μυθιστόρημα της συγγραφέως Μαρίας Ηλιού,με τίτλο ''Μια φιλία στη Σμύρνη",που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μίνωας.

  Στο άκουσμα καί μόνο της λέξης ''Σμύρνη'',θαρρώ πως κανείς καί καμία δεν μένει αδιάφορος/η,ακόμη κι αν δεν υπάρχει κανένας δεσμός με την συγκεκριμένη πόλη. Δεν είναι μόνο μία χαμένη πατρίδα,αλλά μία κοιτίδα πολιτισμού,οπού κάτω από την ''ομπρέλα'' της ζούσαν καί δραστηριοποιούνταν αρμονικά καί ειρηνικά πολλοί λαοί,αφήνοντας στην άκρη τις όποιες διαφορές κοινωνικές,πολιτικές,οικονομικές,φύλου καί θρησκείας. Συνδέοντας την,λοιπόν,με την λέξη ''φιλία'' στον τίτλο του βιβλίου,ήξερα -σαν από ένστικτο- πως κάτι πιο βαθύ κι ουσιαστικό θα ανακάλυπτα μέσα στις σελίδες του κι αυτό με έκανε να ανυπομονώ...

  "Το μυθιστόρημα Μια φιλία στη Σμύρνη είναι η ιστορία της φιλίας της Άννας, της Ρόζας, του Ρεσάτ, του Ισαάκ και των οικογενειών τους –Βλαστού, Μπερμπεριάν, Κασαμπά και Μοντιάνο– από το 1912, όταν τα παιδιά είναι οκτώ χρονών στη Σμύρνη, έως την Καταστροφή το 1922 και στη Νέα Υόρκη το 1962. Μετά από ευτυχισμένα χρόνια, τα παιδιά και οι οικογένειές τους αρχίζουν να ζουν στιγμές αγωνίας με τους διωγμούς του ’14 και με τον Ευρωπαϊκό πόλεμο που ξεσπάει. Αλλά η Σμύρνη πάντα σώζεται και οι Σμυρνιοί ξέρουν να μην χάνουν το κέφι τους. Ακόμη και όταν το αγγλικό πολεμικό Ευρύαλος βομβαρδίζει το ’16 τα οχυρωματικά έργα στον κόλπο της Σμύρνης, οι φίλοι συναντιούνται στο Quai αργά το απόγευμα να δουν τους πίδακες που τινάζονται ψηλά στη θάλασσα όταν το πολεμικό πλοίο αστοχεί. Οι Άγγλοι έχουν ειδοποιήσει ότι δεν θα χτυπήσουν τη Σμύρνη. Καθώς όμως τα παιδιά μεγαλώνουν προσπαθώντας να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους, η πόλη τους κινδυνεύει όλο και περισσότερο. Το Μια φιλία στη Σμύρνη είναι μια ιστορία ενηλικίωσης όπου οι άνθρωποι, μετά από εφιαλτικές στιγμές το φθινόπωρο του ’22, βρίσκουν τη δύναμη να ζήσουν." 

   Θα μου επιτρέψετε,με όλον τον σεβασμό,να θεωρώ πως το βιβλίο ''Μια φιλία στη Σμύρνη'' δεν είναι μόνο μία ιστορία ενηλικίωσης κάτω από αντίξοοες συνθήκες,αλλά είναι πολλά παραπάνω. Είναι ένας ύμνος στην αξία καί στην ομορφιά της αγνής φιλίας. Από εκείνες τις φιλίες των παιδικών χρόνων,που είναι ευλογημένοι/ες όσοι/ες τις ζουν καί στην ενήλικη ζωή. Φιλίες που δεν αναγνωρίζουν τα όρια που θέτουμε εμείς οι άνθρωποι (θρησκεία,ηλικία,φύλο,καταγωγή κλπ.),αλλά γίνονται μέρος της οικογένειας. Φιλίες που μας δίνουν φτερά για να πετάξουμε καί να υλοποιήσουμε τα όνειρά μας. Φιλίες που γίνονται η πυξίδα που μας βοηθά να μην χάνουμε τον δρόμο μας. Φιλίες αγνές με κανένα ψήγμα κακίας,ζήλειας,προδοσίας,εκμετάλλευσης,δεύτερων σκέψεων καί λοιπών αρνητικών. 

  Παράλληλα με όλα τα παραπάνω,η συγγραφέας θα μας μιλήσει για τις αδελφικές σχέσεις,τις σχέσεις ανάμεσα στα ανδρόγυνα,τα ''πρέπει'' μαζί με τα ήθη καί τα έθιμα της εποχής,το πως ήταν η πόλη τότε,το πως άκμαζαν όλα,το πως οι άνθρωποι ζούσαν χωρίς ίχνος διχόνοιας,το πρώτο καρδιοχτύπι του έρωτα,την απώλεια,την προσφυγιά καί για αρκετά ακόμη,μέσα από ένα ιστορικό,αντιπολεμικό καί αντιρατσιστικό πλαίσιο,που δεν κουράζει,ούτε αλλοιώνει την αλήθεια. Αυτή δε η αντικειμενική στάση της συγγραφέως γύρω από τα ιστορικά καί πολιτικά πλαίσια,ειπωμένη πάντα μέσα από την ελευθερία του λόγου όλων των προσώπων που θα συναντήσουμε κατά την διάρκεια της εξιστόρησης της αφήγησης,είναι ένα από τα πολλά θετικά του βιβλίου. Σε αυτά προστίθενται η κινηματογραφική πλοκή καί οπτική,οι περιγραφικές ολοζώντανες εικόνες,το άφθονο λεξιλόγιο,ο ρεαλισμός των διαλόγων,μα πάνω απ'όλα η άρτια σκιαγράφηση των χαρακτήρων του βιβλίου. Ένα βιβλίο που σας προτρέπω να αναζητήσετε κι εσείς.

Καλή ανάγνωση!

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΜΑΡΙΑ ΗΛΙΟΥ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ: ΜΙΝΩΑΣ