Συνέντευξη με την συγγραφέα Αλεξάνδρα Κωστάκη

Η ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΩΣΤΑΚΗ

Γράφει η Κυριακή Γανίτη(Dominica Amat)

Σημερινή μου καλεσμένη στην στήλη των συνεντεύξεων η συγγραφέας Αλεξάνδρα Κωστάκη. Την ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο καί τις απαντήσεις της. Από τις εκδόσεις Διάνοια κυκλοφορεί το παιδικό της παραμύθι, με τίτλο ''Η Λέξω, το αγόρι-δέντρο και ο θησαυρός του δάσους". Της εύχομαι να είναι καλοτάξιδο. Για όσους/ες επιθυμούν να το διαβάσουν, μπορούν να το προμηθευτούν από κάποιο βιβλιοπωλείο, είτε από το επίσημο site του εκδοτικού.

Πάμε να δούμε τι μοιράστηκε μαζί μας...

ΕΡΩΤΗΣΗ 1: Από τις εκδόσεις Διάνοια κυκλοφορεί το παιδικό σας παραμύθι, με τίτλο ''Η Λέξω, το αγόρι-δέντρο και ο θησαυρός του δάσους''. Να είναι καλοτάξιδο. Μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια γι’αυτό; 

Α.Κ. Φυσικά, με μεγάλη μου χαρά, σας ευχαριστώ πολύ! Λοιπόν, πρόκειται για την πρώτη μου συγγραφική απόπειρα σε παιδικό βιβλίο, στα πρότυπα λαϊκού παραμυθιού, ένας συγκερασμός γνήσιων στοιχείων της σοφής λαϊκής μας κληρονομιάς, με εικονογράφηση και αφηγηματικά στοιχεία πιο σύγχρονα, που εκδόθηκε τον Σεπτέμβρη του 2023 από τις Εκδόσεις Διάνοια, όπως αναφέρατε, με εμπνευσμένη εικονογράφο την βραβευμένη και αγαπημένη μας Βιβή Μαρκάτου, που της οφείλω πολλά.

ΕΡΩΤΗΣΗ 2: Πώς αποφασίσατε να στραφείτε στην συγγραφή ενός παιδικού βιβλίου; 

Α.Κ. Ήταν λίγο μετά την πρώιμη συνταξιοδότησή μου, ως Νηπιαγωγός, όταν ταλαντευόμενη στην εύρεση καινούριου νοήματος ζωής στη νέα μου κατάσταση, αποφάσισα πως ήθελα να γράψω. Το παιδικό βιβλίο φάνταζε μονόδρομος, τότε, για ευνόητους λόγους- άλλωστε πάντα κάτι έγραφα, για τις ανάγκες των καθημερινών δραστηριοτήτων με τα νήπια. Όμως, στο παρά πέντε, η ποίηση μας έκανε την έκπληξη, προσπέρασε κι έκοψε πρώτη το νήμα. Αργότερα, όντας από χρόνια εθελόντρια της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Πρέβεζας σε δραστηριότητες για παιδιά, το αποφάσισα. Ομολογώ, πως παρά την συχνή επαφή με το παιδικό βιβλίο, κι αντίθετα από ό,τι πιστεύεται συνήθως, μου φαινόταν πολύ δύσκολο βήμα η συγγραφή ενός παιδικού βιβλίου.

ΕΡΩΤΗΣΗ 3: Ποια η πηγή έμπνευσης της ιστορίας του βιβλίου σας; Πόσος χρόνος χρειάστηκε για να ολοκληρώσετε την συγγραφή του;

Α.Κ. Η έμπνευση ήρθε από τα χρόνια του Νηπιαγωγείου. Στα πλαίσια του προγράμματός μας, φιλοξενήσαμε κάποτε μια γλυκύτατη γιαγιά, που μαζί με τις υπέροχες τηγανίτες με μέλι, μας έφερε και ιστορίες του καιρού της, που είχε ακούσει από τη γιαγιά της. Ανάμεσά τους, κι ένα σύντομο λαϊκό παραμύθι με την χαρακτηριστική ντοπιολαλιά του χωριού, που λάτρεψα. Μετά από χρόνια, γύρω από τον κεντρικό πυρήνα του μύθου, - την μεταμόρφωση ενός παιδιού σε δέντρο- προσπάθησα να οικοδομήσω ένα δικό μου λαϊκό παραμύθι, με σύγχρονα συγγραφικά δεδομένα, απαλλαγμένο από ό,τι φάνταζε πολύ σκληρό ή φοβιστικό, αφού η αυθεντική λαϊκή μας παράδοση βρίθει παρόμοιων στοιχείων. Η μετατροπή του έγινε σταδιακά, με δέος και σε βάθος χρόνου. Από την αφήγηση της καλής κυρούλας το 2003 περίπου, το παραμύθι μου άρχισε να συναρμολογείται δειλά- δειλά το 2015 και με μεγάλο σεβασμό πήρε την τελική του μορφή μόλις το 2017, όταν απέσπασε το Ά Βραβείο παραμυθιού σε Πανελλήνιο Διαγωνισμό (Ε.Τ. Ε. Π. Κερατσινίου).

ΕΡΩΤΗΣΗ 4: Τί θα επιθυμούσατε να ‘’κοινωνήσετε’’ στα μικρά παιδιά μέσα από την ιστορία του βιβλίου σας;

Α.Κ. Την αδελφική αγάπη, καταρχήν, που φθάνει ως τη θυσία και τη συγχώρεση, και που παρά τη σημασία της για τον ισχυρό δεσμό των μελών μιας οικογένειας, - επομένως πολύτιμη και για τον κοινωνικό ιστό- διαπίστωσα πως ‘παραμελείται’ συχνά στις μέρες μας. Ακόμα, την αγάπη για τη φύση, -αγαπημένο μου σύμβολο το δέντρο- τη συνειδητοποίηση της αξίας της και την κατεπείγουσα ανάγκη φροντίδας και προστασίας του περιβάλλοντος. Οπωσδήποτε, βέβαια, και την απόδοση δικαιοσύνης, αφού το κακό πάντα τιμωρείται και το καλό θριαμβεύει, καθώς επίσης, την επίγνωση πως υπάρχουν γύρω μας – και μέσα μας- πολλοί θησαυροί. Άραγε μπορούμε να τους διακρίνουμε, και με ποια κριτήρια τους επιλέγουμε; Στην τάξη μέσα, μπορούν να συζητηθούν και πολλά άλλα που ξεπηδούν από το παραμύθι, όπως ο θάνατος/απώλεια, η μετανάστευση, κι ακόμα, η ζωή των παιδιών και τα παιχνίδια τους παλιά, συγκριτικά με εκείνα του σήμερα κλπ. Επιθυμία μου ήταν, παίζοντας κουκλοθέατρο με τους δικούς μου ήρωες, τη Λέξω και τον Γιωργή, να αναβιώσω σενάρια από τους παιδιόθεν αγαπημένους μου, Κλούβιο και Σουβλίτσα.

ΕΡΩΤΗΣΗ 5: Ποια τα οφέλη της ανάγνωσης βιβλίων από μικρή ηλικία; 

Α.Κ. Είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς πως η επαφή του παιδιού με το βιβλίο από την πλέον τρυφερή ηλικία, βοηθά ποικιλοτρόπως. Και πρώτα- πρώτα βοηθά στη χαλάρωση και αισθητική απόλαυση, (μέσω των εικόνων και της αφήγησης) και στην καλλιέργεια της φαντασίας του, με την ανάγνωση είτε από το ίδιο ή από κάποιο μεγαλύτερο άτομο. Και πόσο γλυκιά είναι η ανάγνωση στην αγκαλιά της μητέρας ή του πατέρα! Έτσι έρχεται σε επαφή και με τη γλώσσα, προφορική, γραπτή και εικονιστική, διευρύνοντας το λεξιλόγιό του και θέτοντας τις βάσεις της φιλαναγνωσίας. Κατανοεί και μαθαίνει πράγματα και καταστάσεις που παρουσιάζονται μέσω του μύθου, αποκτώντας περισσότερες γνώσεις. Ταυτίζεται με τους ήρωες αποκτώντας ή ασκώντας την ενσυναίσθησή του, και το πιο βασικό, αισθάνεται, συναισθάνεται, προβληματίζεται, αλλά όχι σε υπερβολικό βαθμό, αφού όλα τα γεγονότα αφορούν τους ήρωες του βιβλίου και μόνο, αφήνοντας απόσταση ασφαλείας, και είναι δοσμένα με κατάλληλο τρόπο, ώστε να αποφεύγεται να τραυματίσουν μια παιδική ψυχή. Άδικο, λοιπόν, είχε ο Αϊνστάιν που υποστήριζε έντονα τη στενή σχέση του παιδιού με το βιβλίο;

ΕΡΩΤΗΣΗ 6: Πώς ένα παραμύθι δύναται να αναπτύξει την κριτική ικανότητα καί σκέψη των παιδιών; 

Α.Κ. Διαβάζοντας το παραμύθι, το παιδί διακρίνει πρόσωπα, γεγονότα και πράξεις στο περιβάλλον των ηρώων του βιβλίου, που άπτονται της δικής του καθημερινότητας ή που καθρεφτίζουν δικά του βιώματα και προβληματισμούς. Βλέποντας πώς εξελίσσεται ο μύθος ή πώς ενεργούν τα πρόσωπα και ποιες λύσεις προτείνουν ή δίνουν στις συγκρούσεις τους, τα παιδιά οξύνουν τη σκέψη και θέτοντας σε επιφυλακή όλες τις γνωστικές τους λειτουργίες, παραλληλίζοντας καταστάσεις, αναπτύσσουν σταδιακά κριτική ικανότητα χειρισμού και δικών τους προβληματισμών, με την απόσταση/δίχτυ ασφαλείας που ανέφερα πιο πάνω.

ΕΡΩΤΗΣΗ 7: Είναι, τελικά, τα παιδιά οι πιο αυστηροί κριτές καί το πιο απαιτητικό κοινό; 

Α.Κ. Για μένα, ναι, το πιστεύω ακράδαντα. Από την εμπειρία μου στην τάξη, αλλά και στην Δημοτική Βιβλιοθήκη Πρέβεζας, (στο Τμήμα Παιδικής/Νεανικής Βιβλιοθήκης) επιλέγουν εκείνα το βιβλίο που επιθυμούν να διαβάσουν, εντυπωσιάζονται εύκολα από χρωματιστά και ξεχωριστής εκδοτικής

τεχνοτροπίας εξώφυλλα και σελίδες περιεχομένου, μα και εύκολα σβήνει το ενδιαφέρον τους αν δεν ταυτισθούν κάπως με το περιεχόμενο, την θεματική, τους ήρωες. Καθόλου κακό, βέβαια, να ταξιδεύουν και να εξερευνούν τα παιδιά τον πολύχρωμο, πολυδιάστατο κόσμο του βιβλίου, ακριβώς το αντίθετο. Μόνο, που όντας συγγραφέας, παρουσιάζοντας το παραμύθι μου σε σχολικές αίθουσες, έτρεμε η ψυχή μου μήπως αντιμετωπίσω αδιαφορία, βαρεμάρα ή άρνηση στην παρακολούθηση των παιδιών. Ευτυχώς, που τα χάρτινα παιδάκια μου, η Λέξω κι ο Γιωργής, είχαν τον τρόπο τους να επικοινωνούν με τα παιδιά της σημερινής εποχής και υπήρχε ενδιαφέρον και αγάπη για το παραμυθάκι μου. Μου ζητούσαν ακόμη και την συνέχειά του ή ξεχωριστό παραμύθι για σπαρταριστά επεισόδια από τα παιδικά χρόνια των ηρώων μου, που τους διηγούμουν εκτός κειμένου, συμπληρωματικά, όπως τα είχα καταχωρήσει στην ψυχή μου. Όταν τύχαινα, δε, της τιμής να παρουσιαστεί απόσπασμά του στα παιδιά κατά τη διάρκεια του μαθήματος, ως βοήθημα για το μάθημα της Γλώσσας, από ξεχωριστούς, εμπνευσμένους, καινοτόμους δασκάλους, τότε, ήμουν διπλά ευτυχής.

ΕΡΩΤΗΣΗ 8: Τέλος, τί θα συμβουλεύατε τους νέους συγγραφείς που επιθυμούν να γράψουν βιβλία για παιδιά; 

Α.Κ. Δεν ξέρω αν είμαι η πλέον κατάλληλη να συμβουλεύσω νέους συγγραφείς, ειδικά που και η ίδια ψάχνομαι ακόμη, εσωτερικά αλλά και γύρω μου. Ομολογώ πως ήθελα πολύ το πρώτο μου παραμύθι να προέρχεται από τον ωκεανό της προφορικής μας Λογοτεχνίας, της λαϊκής μας κληρονομιάς και σοφίας και το έκανα χωρίς να πολυσκεφτώ τι «παίζει» γύρω μου, ως προς το παιδικό βιβλίο. Το δεύτερο παραμύθι που έρχεται σύντομα, σχετίζεται με τη μυθολογία. Αυτό ήταν η δεύτερη εσωτερική μου επιθυμία, πάλι χωρίς να σκεφτώ ρεαλιστικά, εμπορικά, μα έχει ο Θεός. Αυτό που μπορώ να πω εκ των υστέρων, είναι πως ανεξαρτήτως θεματικής του βιβλίου, είναι υπέροχο να γράφει κανείς βιβλία για παιδιά, να βλέπει στολισμένο το πρόσωπό τους από έξαψη και το χαμόγελο στα χείλη τους. Κάθε επιτυχημένη συνταγή γι’ αυτό, έχει ως γνώρισμά της και πολύτιμο υλικό την αγάπη. Τώρα, αν μπορούμε να είμαστε κοντά στον κόσμο του παιδιού και στα ενδιαφέροντά του, χωρίς να λείπει και η επίγνωση καίριων κοινωνικών ή άλλων θεμάτων που απασχολούν την σύγχρονη εποχή και που μπορούν να δοθούν με ευαισθησία, είναι ακόμη καλύτερα. Αυτό που έχει σημασία πάντως, είναι να αρέσει στα παιδιά (οπωσδήποτε και στους γονείς που τα αγοράζουν) και να περνούν καλά διαβάζοντας παιδικά βιβλία, μικροί- μεγάλοι. 

Καλή επιτυχία σε όλους, λοιπόν!

Ευχαριστώ πολύ!

Σας ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σας καί τις απαντήσεις σας.

Με εκτίμηση, Κυριακή Γανίτη από το blog Dominica Amat

Διαβάστε την κριτική μου για το βιβλίο εδώ: https://www.dominicamat.gr/2024/05/blog-post_19.html