Χαριστική βολή - Αφιέρωμα στη σύγχρονη ξένη αστυνομική λογοτεχνία (Μέρος 6ο)

Γράφει η Κυριακή Γανίτη(Dominica Amat)

Αφιέρωμα στη σύγχρονη ξένη αστυνομική λογοτεχνία (Μέρος 6ο)

Και το αφιέρωμα στη σύγχρονη ξένη αστυνομική λογοτεχνία ολοκληρώνεται με την αναφορά μου σε ένα ιδιαίτερο αστυνομικό μυθιστόρημα, από εκείνα που διχάζουν το αναγνωστικό κοινό, μα που ασκούν τέτοια επίδραση πάνω σου που καταλήγεις είτε να τα λατρεύεις είτε να αγαπάς να τα μισείς. Ο λόγος για το μυθιστόρημα του συγγραφέα Ντένις Λεχέιν (Dennis Lehane), με τίτλο ''Χαριστική βολή'' (Small Mercies), το οποίο κυκλοφορεί στη χώρα μας από τις εκδόσεις Μίνωας, σε μετάφραση της κυρίας Αναστασίας Δεληγιάννη. Τί είναι, όμως, αυτό που κάνει το παρόν βιβλίο να ξεχωρίζει; Εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα μυθιστόρημα που παντρεύει αρμονικά το αστυνομικό στοιχείο με το εύστοχο, δηκτικό -ίσως και καυστικό!- σχόλιο του συγγραφέα γύρω από ζητήματα που μας απασχολούν σε κοινωνικό/πολιτικό επίπεδο με ό,τι αυτό συνεπάγεται... Μα ας τα πιάσω, καλύτερα, από την αρχή.

Ανέκαθεν όταν άκουγα και συνεχίζω να ακούω τη φράση ''χαριστική βολή'' μόνο αρνητικές εικόνες, σκέψεις και συναισθήματα γεννιούνται μέσα στην ψυχή μου. Ποτέ έως και σήμερα, δεν μπόρεσα να αντιληφθώ τους λόγους για τους οποίους χαρακτηρίζεται αυτή η βολή ως χαριστική, από τη στιγμή που χρησιμοποιείται ώστε να αφαιρέσει μία για πάντα τη ζωή ενός ανθρώπου, ακόμη και ζώου... Εγώ το βλέπω σαν μία εν ψυχρώ εκτέλεση. Άλλοι/ες σαν μία εναλλακτική μορφή ''λύτρωσης'' από τον πόνο και τα όποια βάσανα. Ή μήπως η χαριστική βολή είναι ένας αλλόκοτος συνδυασμός και των δύο; Κι αναφορικά με το παρόν το μυθιστόρημα, τί μπορεί να ισχύει; Οφείλουμε να το δούμε μέσα από μία μεταφορική; Κυριολεκτική, ή, σε μία μίξη και των δύο έννοια; Οι απαντήσεις δεν μπορούσαν να δοθούν σε θεωρητικό/υποθετικό επίπεδο, οπότε και ξεκίνησα την ανάγνωση...

''Το καλοκαίρι του 1974 ένα κύμα καύσωνα σαρώνει τη Βοστόνη. Την ίδια στιγμή η Μέρι Πατ Φένεσι προσπαθεί να τα βγάλει πέρα με τα χρέη που την πνίγουν. Έχει περάσει όλη της τη ζωή στο Σάουθι της Νότιας Βοστόνης, σε μια κατοικία χτισμένη από την Πρόνοια για την αρωγή των φτωχότερων κοινωνικών ομάδων. Η συνοικία της πλέον θεωρείται θύλακας των Ιρλανδο-αμερικανών της εργατικής τάξης που πεισματικά μένουν προσκολλημένοι στις παλιές παραδόσεις και νιώθουν περήφανοι για την περιχαράκωση της γειτονιάς τους. Μια νύχτα η Τζουλς, η έφηβη κόρη της Μέρι Πατ, δεν επιστρέφει σπίτι από τη βραδινή της έξοδο. Το ίδιο βράδυ ένας μαύρος άντρας βρίσκεται νεκρός στο μετρό κάτω από μυστηριώδεις συνθήκες. Τα δύο περιστατικά μοιάζουν ασύνδετα μεταξύ τους. Όμως η Μέρι Πατ, κατά την απελπισμένη αναζήτηση της κόρης της, κάνει ερωτήσεις που ενοχλούν τον Μάρτι Μπάτλερ, αρχηγό της τοπικής μαφίας, και τα πρωτοπαλίκαρά του, που δεν επιτρέπουν σε κανέναν να απειλήσει τις βρόμικες δουλειές τους." (Από το οπισθόφυλλο)

Το βιβλίο είναι αρκετά στιβαρό και πλημμυρισμένο από αντιφατικά ζεύγη εννοιών όπως είναι η αισιοδοξία και η απελπισία, ο πόνος της πίκρας και η χαρά, ρεαλιστικό και γεμάτο από μυθοπλασία κι όλα αυτά μέσα σε ένα αναπάντεχα επώδυνα διαχρονικώς παρόντων ζητημάτων σκηνικό όπου μοιάζει τόσο μακρυά και τόσο κοντά την ίδια στιγμή. Ο συγγραφέας δεν έχει καμία πρόθεση να ''χαϊδέψει'' τα αυτιά κανενός και καμίας. Αντιθέτως, με έναν ωμό ρεαλισμό εστιάζει την προσοχή του γύρω από ζητήματα που αποτελούν ένα ''αγκάθι'' στη σύγχρονη ιστορία της Αμερικής, όπως είναι ο βαθειά ριζωμένος ρατσισμός προς καθετί ξένο και διαφορετικό. Αγχωτικό και ακραίο για μερικούς/ες, αλλά πάνω απ'όλα, μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε ως μία διαπεραστική αποτύπωση της αλήθειας όπου η βία, το πάθος, η ένταση, καθώς και η ανάγκη για απόδοση της δικαιοσύνης μαζί με κάθε προσπάθεια για προστασία των αγαπημένων μας ανθρώπων σε μία διαρκή αναζήτηση της λύτρωσης από ανθρώπους που φέρουν ένα διττό προσωπείο (του καλού και του κακού), το βιβλίο διαβάζεται με μία ανάσα... 

Ναι, δεν είναι ένα ανάλαφρο -ως προς την ανάγνωση και τα όποια νοήματα περιέχονται μέσα σε αυτό- βιβλίο, αλλά από εκείνα που μας αποστομώνουν με μία ειλικρίνεια, που κακά τα ψέματα, λίγοι/ες δημιουργοί έχουν το θάρρος να θέσουν επί τάπητος αυτά τα ζητήματα, δίχως να νοιαστούν για την όποια κριτική δεχθούν. Άν και αισθάνθηκα, πολλές φορές, να μη δύναμαι να αντέξω το βάρος όλων αυτών που διάβαζα, δεν αποχωρίστηκα λεπτό το βιβλίο από τα χέρια μου. Είχα καιρό να νιώσω κάτι τέτοιο ερχόμενη σε επαφή με ένα βιβλίο του εν λόγω είδους. Ναι, μπορεί να είμαι φειδωλή στην έκφραση των σκέψεών μου για εκείνο, μα εδώ ισχύει αυτό που λένε ότι δε χρειάζονται πολλά λόγια. Άλλωστε, εκείνο τα έχει πει όλα... Κλείνω, λοιπόν, με την προτροπή να έχουμε ''ανοικτό'' μυαλό και μάτια για να δούμε τη σκληρή πραγματικότητα ακόμη και μέσα από τη λογοτεχνία. 

Αναζητήστε το! Καλή ανάγνωση.

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μίνωας.