Διαβάζοντας σύγχρονες ποιητικές συλλογές (Αφιέρωμα)

Γράφει η Κυριακή Γανίτη(Dominica Amat)

Διαβάζοντας σύγχρονες ποιητικές συλλογές (Αφιέρωμα)

Μήνας αφιερωμάτων και ο Φεβρουάριος και συνεχίζω με το είδος της ποίησης. Αφιερώματα που έχουν έναν διττό χαρακτήρα και σκοπό για την πορεία μου ως αναγνώστρια από εδώ και πέρα. ''Διαβάζοντας σύγχρονες ποιητικές συλλογές" ο τίτλος του νέου αφιερώματος, που αν κι αρχικά είχα σκεφτεί να αναρτηθεί τμηματικά, άλλαξα γνώμη κι επέλεξα να σας παρουσιάσω μέσα σε ένα κοινό άρθρο πέντε αυτόνομες ποιητικές συλλογές σύγχρονων εγχώριων δημιουργών, που δίνουν ξεχωριστά μία άλλη διάσταση στο είδος της ποίησης. Η σειρά με την οποία θα παρουσιαστούν οι ποιητικές συλλογές είναι τυχαία και προσεγγισμένες με απόλυτο σεβασμό και προσοχή τόσο προς το πρόσωπο των δημιουργών όσο και προς τα πονήματά τους. 

Ξεκινώ με την ποιητική συλλογή της δημιουργού Λίας Καραγιαννοπούλου, με τίτλο ''Πίσω από στεγνά συντριβάνια'' η οποία κυκλοφόρησε, προσφάτως, από την Άνεμος εκδοτική. 

Η ποιήτρια εξ αρχής μας κάνει φανερές τις προθέσεις της γύρω από την παρούσα συλλογή. Ο τίτλος που επιλέγει να τη ''στολίσει'', ''Πίσω από στεγνά συντριβάνια'', μπορεί να προσεγγιστεί μέσα από μία μεταφορική έννοια, που συνεπάγεται τη σιωπή που δύναται να επικρατεί γύρω μας και να μοιάζει σαν όλα να έχουν ''στερέψει'' από ζωή... Ή μήπως δεν είναι έτσι; Διαβάζοντας ένα ένα τα ποιήματα της συλλογής ένιωθα λες και πατούσα τα σκαλοπάτια μίας σκάλας που με οδηγούσαν, σταδιακά, μέσα στα άδυτα της ανθρώπινης ψυχής. Εκεί όπου βρίσκουν ασφαλές ''καταφύγιο'' για να ''κατοικήσουν'' διάφορες σκέψεις και συναισθήματα γύρω από την απώλεια, την σιωπή, την απουσία κι εν γένει το πώς αντιδρά η ανθρώπινη ψυχή σε όλα αυτά.

''Θέλησα για λίγο να σωπάσω

μα για την σιωπή μου τούτη,

πριν ακόμα μια ανάσα παρθεί να τη σφραγίσει,

ερωτήματα ενοχικά ήρθαν

σαν εκείνα που ακολούθησαν ένα φιλί.

Μήπως εγώ;

Την φωνή μου πολλοί αρνήθηκαν

πριν από τούτο το φιλί.

Μα όχι.

Είναι δικό μου τούτη τη φορά.

Από μένα για μένα με αγάπη.

Δεν έχω τίποτα να πω.

Αλλά κι αν ακόμα είχα

δεν υπάρχει κανείς να το ακούσει.

Γιατί τούτος ο λόγος έχει σιωπή,

είναι απουσία.

Έτσι απλά…" (Από το οπισθόφυλλο)

Βρήκα άκρως θελκτικό τον απλό και πολύπλοκο, την ίδια στιγμή, λόγο της δημιουργού. Της αρέσκεται να ''παίζει'', ευφυώς, με τις λέξεις και να τους δίνει το όποιο νόημα και ουσία χάρη στην απουσία, ή, παρουσία τους μέσα στα ποιήματα. Όλα τα ποιήματα τα διακρίνει μία έντονη και διεισδυτική λυρικότητα που βοηθά το αναγνωστικό κοινό να βάλει τον εαυτό του μέσα σε αυτά. Εικόνες ξεπετάγονται και μας πλημμυρίζουν από συναισθήματα και σκέψεις. Εμπνεόμενη δε από τη γυναικεία της φύσης, η ποιήτρια αναδεικνύει τη δυναμική των γυναικών να σταθούν επάξια μπροστά στα όποια προβλήματα και να τα ξεπεράσουν. Ναι, μπορεί να μη βγουν καθ'όλα αλώβητες απ'αυτήν τη συνθήκη, μα σίγουρα θα καταλήξουν πιο ''πλούσιες'' έχοντας μία πληρότητα απέναντι στο ''είναι'' και στα ''θέλω'' τους...

~ . ~

Κι έπειτα από μία γυναικεία πένα, επέλεξα να συνεχίσω με μία ποιητική συλλογή υπογεγραμμένη από μία ανδρική φωνή. Ο λόγος για τη νέα ποιητική συλλογή του ποιητή Χρίστου Ρ. Τσιαήλη, με τίτλο ''Μήτρα Ουρμπάνα (Εκατόλεξα για τις πολιτείες του κόσμου)'', η οποία κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Γκοβόστη. Ένας παλιός κι αγαπητός μου ''λογοτεχνικά'' γνώριμος που τον συνάντησα ξανά με χαρά σε μία πιο ώριμη συγγραφική φάση της ζωής του...

''Γκιλοτίνα, σύρμα. Κρύσταλλο. Κοψίδι, κόλλα. Ασφαλτική, μαστίχα. Οδοστρωτήρας. Αντιολισθητική βαφή. Σκαρπέλο, καλαπόδι. Σόλα, δερματίνη. Πάσσαλος. Αποζεύκτης, γείωση, ασφάλεια. Ασφάλεια, στολή. Επικρουστήρας, κάννη. Κλισιοσκόπιο, στόχαστρο. Καψούλι, μπαρούτι, κάλυκας. Τέιζερ, ασφάλεια. Γκλοπ. Σπερματοζωάριο, ωάριο. Τεστοστερόνη, προγεστερόνη." (Από το οπισθόφυλλο)

Άν κάτι χαρακτηρίζει τον δημιουργό είναι αυτή η ''ανυπότακτη'' φύση του που του επιτρέπει να μη βάζει τα ποιήματά του μέσα σε ''καλούπια'' απλώς και μόνο για να γίνει κοινώς αποδεκτός από όλους κι όλες. Δεν μπορούν να ''καταταχθούν'' σε κανένα ρεύμα, ή, ύφος ως προς το γενικότερο νόημα και θεματική τους. Μοιάζουν, πιο πολύ, σαν μία βαθειά αφοπλιστική ματιά στον κόσμο και στα πάντα γύρω μας. Με ''όπλο'' τα ποιήματά του, ο δημιουργός δίνει μία ελευθερία στην αλήθεια να μας ταρακουνήσει και να μας κάνει να δούμε την πραγματικότητα ως έχει. Όχι, άλλες φιοριτούρες, ή, φανταχτερά στολίδια. Μόνο αλήθεια στιβαρή, ευθεία, εύστοχη και ''επικίνδυνη'' για μία βολεμένη κατά τ'άλλα σκέψη δίχως κριτική ικανότητα... Μία αλήθεια τολμηρή για όσους/ες επιθυμούν να διαβάσουν κάτι με πάθος κι όχι με φόβο... Κι όλα αυτά με μία γλώσσα ''κοφτερή'', που κόκκαλα δεν έχει, μα κόκκαλα τσακίζει, όπως σοφά λέει η λαϊκή παροιμία...

~ . ~

Ως τρίτη ποιητική συλλογή (κατά σειρά παρουσίασης) επέλεξα την ποιητική συλλογή της ποιήτριας Σοφίας Δευτερίγου, με τίτλο ''Εκ Βακχείας Μονογένεση", η οποία κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κάκτος. Εδώ, θα μου επιτρέψετε να μη σας μιλήσω για εκείνη, καθώς ήδη έχει αναρτηθεί εκτενής κριτική στο blog για την παρούσα συλλογή. Γιατί, όμως, επιλέγω να τη συμπεριλάβω στο παρόν αφιέρωμα; Διότι, έχει κάτι που με έκανε να επιθυμώ να σας προτρέψω να την αναζητήσετε. Ποιο είναι αυτό; Το γεγονός ότι πρόκειται για την πρώτη καθολικά προσβάσιμη έκδοση, για αναγνώστες με ακουστικές και οπτικές αναπηρίες. Διότι, όταν μιλάμε για ενσυναίσθηση, καλό θα είναι να υπάρχουν και οι αντίστοιχες πράξεις από μεριάς μας που να συνάδουν με τα λεγόμενά μας...

ΕΙΔΙΚΗ ΑΝΘΟΛΟΓΗΣΗ ΠΟΙΗΜΑΤΩΝ ΜΕ ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ

Συνοδεία εικαστικών έργων, απαγγελία και ανάγνωση από Braille, απτική επαφή, διερμηνεία και απόδοση στην ελληνική νοηματική γλώσσα.

Να σε φυσώ και να σκορπίζεσαι

σ’ όλα τα μέρη της Ανατολής,

στον Τροπικό του Καρκίνου, στη Μεγάλη Άρκτο,

στον ναό των Μαντιδών, στη λάμψη της Εσθήρ,

πάνω σε φάρους, σ’ ελεύθερα σύνορα…

Απαγγελία με παράλληλη διερμηνεία στην ελληνική νοηματική γλώσσα.  Κατάλληλο για όλες τις ηλικίες και για ΑμεΑ (book – audiobook – signbook)

~ . ~

Εξ αρχής είχα σκοπό να υπάρχει μία ποικιλία στο παρόν αφιέρωμα -αναφορικά με τις συλλογές τις οποίες θα σας παρουσίαζα- καθότι δεν επιθυμούσα να γίνει μία μονότονη και κουραστική επανάληψη ίδιων μοτίβων και θεματικών. Η άφιξη των συλλογών στα χέρια μου έγινε με τυχαίο, αλλά μοιραίο όπως αποδείχθηκε τρόπο. Μία εξ αυτών και η ποιητική συλλογή του ποιητή Δημήτρη Καλπογιαννάκη, με τίτλο ''Σφακτηρίας 21Α", η οποία κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κάκτος.

''Γράφοντας για το παρελθόν και, πιθανώς, εγκωμιάζοντάς το δεν σημαίνει πως το εξιδανικεύεις. Δεν πρόκειται για ουτοπική νοσταλγία, αλλά για γλυκιά ανάμνηση. Η νοσταλγία δείχνει πως το παρελθόν σού πρόσφερε ανεκτίμητες στιγμές που μπορεί να έχουν χαθεί για πάντα, ωστόσο μένουν αναλλοίωτες στον χρόνο. Στιγμές που δεν μπορείς να μεταφέρεις στα αγαπημένα σου πρόσωπα στον βαθμό που τις έζησες.

Αλήθεια, ποιος δεν έχει κοιτάξει πίσω στον χρόνο αναζητώντας στιγμές όπου το γέλιο ήταν μόνιμα ζωγραφισμένο στα χείλη; Το παρελθόν είναι ένα δώρο που μας έδωσε –και εξακολουθεί να μας δίνει– πολύτιμα εφόδια, που συμμετέχει στην εξέλιξή μας, στον τρόπο σκέψης μας, στη συμπεριφορά μας.

Η μνήμη δεν είναι δική μας. Την κληρονομούμε. Μας θυμίζει τις οφειλές μας στο παρελθόν, συνδέει το χθες με το σήμερα και το αύριο. Υπάρχει στην καθημερινότητά μας, αναδύεται μέσα από τις αξίες μας, αντανακλάται στις συνήθειές μας." (Από το οπισθόφυλλο)

Ο ποιητής μέσα από αυτά τα πονήματά του φέρνει στην επιφάνεια μνήμες και συναισθήματα από όμορφες στιγμές του παρελθόντος, που δυστυχώς έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Μας επιτρέπει να γυρίσουμε στο τότε και να τα ζήσουμε όλα ξανά, χάρη σε αυτήν την αμεσότητα της γραφής του, τις πετυχημένες συναισθηματικές συνθήκες, τη γλαφυρότητα των περιγραφών, όπως και όλη την οικειότητα των παραδειγμάτων που θα χρησιμοποιήσει. Ναι, η μυθοπλασία μοιάζει σαν τη βιογραφία όλων όσων θα διαβάσουν τα ποιήματα. Μας (υπεν)θυμίζει όλα εκείνα που μπορεί να έχουμε ξεχάσει, ή, άθελά μας να έχουμε αφήσει πίσω... Πράγματα, καταστάσεις, ανθρώπους, χαρές και λύπες, όνειρα και ελπίδες, εμπειρίες και πολλά ακόμη που έχουν πραγματική ουσία και αξίζει να τα έχουμε στη ζωή μας. Και στο τέλος της ανάγνωσης, τί μένει; Μία γλυκόπικρη αίσθηση όμοια με εκείνη που μας αφήνει το πέρασμά μας απ'αυτήν τη ζωή...

~ . ~

Για το ''κλείσιμο'' του αφιερώματος επέλεξα τη συλλογική ποιητική ανθολογία (συμμετέχουν οι Αβραάμ Γεωργιάδης, Σταυρούλα Γιώτη, Σεβαστή Κωνσταντινίδου, Ραχήλ Μαρτίδου, Χριστίνα Μιχαηλίδου, Βούλα Νάνη, Αστερόπη Πολυκανδριώτη, Τσαμπίκος Σπάθας και Ελισσάβετ Χρυσοπούλου), με τίτλο ''ΕΠΙΜΟΝΕΣ ΛΕΞΕΙΣ", η οποία κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αλάτι και έχει επιμεληθεί η κυρία Άννα Γρίβα. 

Μία ποιητική συλλογή, που όπως λέει και ο τίτλος της, οι λέξεις γίνονται επίμονες και αποζητούν από τους/τις δημιουργούς να τις μετουσιώσουν σε ποιήματα με τελικό αποδέκτη το αναγνωστικό κοινό. Λέξεις που άλλες φορές απελευθερώνουν, άλλες φορές μας κάνουν να ελπίζουμε, άλλες φορές να νιώθουμε λύτρωση, χαρά, ή, πόνο κι άλλες φορές μας ''κόβουν'' σα μαχαίρι... Σε καμία περίπτωση, σκοπός των ποιητικών συλλογών δεν είναι μόνο η όποια ψυχαγωγία. Πάντα στοχοπροσηλωμένη η ποίηση θα έρχεται να μας δείξει κάτι. Στα θετικά οφείλω να κρατήσω την ευκαιρία να ''γνωρίσω'' την πένα αρκετών δημιουργών και να δω την ποίηση μέσα από τη δική τους πλευρά.

Δεν ξέρω το πότε θα ξαναδιαβάσω και θα σας ξαναπαρουσιάσω κάποια ποιητική συλλογή. Μπορεί σύντομα, μπορεί και ποτέ... Αφήνω στο χρόνο να κάνει τη δουλειά του και να κατασταλάξει μέσα μου η γενικότερη αίσθησή μου γύρω από το συγκεκριμένο είδος. 

Καλή ανάγνωση.